Alert europejski: Nowa era dla ciepła w Europie. Unijna strategia dla ciepłownictwa już w 2026 r.

Komisja Europejska przyspiesza prace nad kompleksową Strategią w zakresie ogrzewania i chłodzenia, która ma zrewolucjonizować sposób, w jaki Europa produkuje, dystrybuuje i zużywa energię cieplną. Celem dokumentu, zapowiadanego na początek 2026 r., jest odejście od paliw kopalnych, poprawa efektywności energetycznej i zapewnienie przystępnych cen dla odbiorców – od gospodarstw domowych po przemysł. Nowe wytyczne mogą stać się punktem zwrotnym dla polskiego ciepłownictwa i samorządów.

SUBSKRYBUJ NASZ NEWSLETTER LEGISLACYJNY

Kolejna strategia na stole:

Jak informuje Komisja Europejska w UE połowa całej energii zużywana jest na ogrzewanie i chłodzenie. Mimo postępu technologicznego około 70% tego popytu nadal pokrywają paliwa kopalne (głównie gaz), podczas gdy udział OZE rośnie zbyt wolno i w dużej mierze opiera się na biomasie stałej. Co ważne po latach dynamicznych wzrostów sprzedaż pomp ciepła wyraźnie wyhamowała, m.in. przez niekorzystną relację cen prądu do gazu. To właśnie na ten zbiór problemów Komisja Europejska odpowiada nową Strategią w zakresie ogrzewania i chłodzenia, która jest dziś przedmiotem prac jednej z Dyrekcji Generalnych.

Sama inicjatywa dot. stworzenia właściwego dokumentu wynika wprost z pisma misyjnego Przewodniczącej KE Ursuli von der Leyen do komisarza ds. energii Dana Jorgensena, w którym podkreślono konieczność przyspieszenia integracji systemów energetycznych oraz procesu dekarbonizacji całego sektora. Warto również podkreślić, że opracowywany obecnie dokument perfekcyjnie wpisuje się Plan działania na rzecz przystępnej cenowo energii, który został opublikowany w lutym br.

Czego możemy się spodziewać?

Zgodnie z założeniami przedstawionymi przez organ wykonawczy UE: „Strategia w zakresie ogrzewania i chłodzenia ma na celu osiągnięcie racjonalnego pod względem kosztów przejścia na czyste ogrzewanie i chłodzenie poprzez zwiększenie efektywności energetycznej, w tym poprzez lepszą integrację systemów, przy jednoczesnym zapewnieniu przystępności cenowej dostaw energii cieplnej i chłodniczej – w dużej mierze zdominowanych przez importowane paliwa kopalne. Inicjatywa będzie wspierać wdrażanie przyjętych w ostatnim czasie szerokich ram polityki. Jest to konieczne na szczeblu krajowym i lokalnym, biorąc pod uwagę złożoność zagadnień, wzajemne powiązania między instrumentami politycznymi oraz powszechność wymiaru lokalnego. Przyspieszenie przystępnej cenowo dekarbonizacji ogrzewania i chłodzenia oraz inteligentna integracja sektorowa rozwiązań w zakresie efektywności energetycznej i cyfryzacji mogą wymagać dalszego doprecyzowania, usprawnienia przepisów i wydania wytycznych w celu zapewnienia wzajemnych powiązań, szybkiego śledzenia i lepszej synergii między obszarami polityki i szczeblami sprawowania rządów”.

Centralnym elementem dokumentu będzie więc racjonalne kosztowo przejście na czyste ogrzewanie i chłodzenie, które docelowo pociągnie za sobą następujące skutki:

•    zmniejszenie przywozu paliw kopalnych, zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego i spadek zależności UE od czynników geopolitycznych;
•    zwiększenie przystępności cenowej energii dla konsumentów – gospodarstw domowych i przedsiębiorstw;
•    poprawa jakości powietrza dla obywateli UE dzięki ograniczonemu zużyciu paliwa stałego;
•    zwiększenie efektywności całego systemu energetycznego, w szczególności poprzez wykorzystanie ciepła odpadowego;
•    zwiększenie elastyczności systemu elektroenergetycznego, co pozwali na utrzymanie niskich kosztów zarówno całego systemu, jak i rachunków dla konsumentów;
•    zbadanie możliwości ustanowienia rozszerzonych łańcuchów wartości w UE w odniesieniu do wymaganych technologii elektryfikacji;
•    pobudzenie wdrażania innowacji w procesach przemysłowych prowadzących do większej wydajności i -poprawy konkurencyjności.

Ścieżka legislacyjna:

Konsultacje publiczne – zarówno te wstępne, jak pogłębione za pomocą specjalnego kwestionariusza – zostały uruchomione 28 sierpnia br. Docelowo oba etapy zostaną zamknięte 20 listopada br., choć formalnie nie zamknie to całego procesu konsultacyjnego. W ramach działań, Komisja Europejska planuje również przeprowadzenie serii rozmów m.in. z dostawcami ciepła, operatorami systemów ciepłowniczych i chłodniczych, producentami urządzeń i sprzętu, a także architektami i przedsiębiorstwami z sektora budowlanego.

Za przeprowadzenie procesu konsultacyjnego oraz analizę zgłoszonych stanowisk odpowiada Dyrekcja Generalna ds. Energii i Mieszkalnictwa (DG ENER) wraz z Departamentem ds. Sprawiedliwej Transformacji, Konsumentów, Efektywności energetycznej oraz Innowacji (ENER.B) oraz Departamentem Zielonej Transformacji i Integracji Systemów Energetycznych (ENER.C). Nowy dokument ma zostać zaprezentowany w I kwartale 2026 r.

Co z tego wynika?

Nowa strategia KE ma raczej na celu wprowadzenie pewnego uporządkowania oraz przyspieszenia w działaniach. Dokument będzie swoistym domknięciem implementacji tego, co już zostało uzgodnione, przy jednoczesnym dołożeniu brakujących „cegiełek” spajających cały sektor energii.

Dla polskich samorządów i przedsiębiorstw ciepłowniczych to jasny sygnał, że polski dokument o tym samym tytule, jeśli zostanie teraz opublikowany, będzie musiał zostać szybko dostosowany do nowych założeń unijnych. Bardzo możliwe, że opracowywany obecnie dokument będzie również pełnił rolę markera określającego projekty i technologie, które będą finansowane z unijnych środków w nowej perspektywie budżetowej, nad którą również trwają intensywne prace.