Alert legislacyjny: Rząd pracuje nad włączeniem transportu morskiego do systemu ETS

Rada Ministrów pracuje nad przepisami implementującymi pakiet Fit for 55. Do systemu ETS ma zostać włączony transport morski. Projekt ustawy przewiduje także wyjątki od obowiązywania ETS dla niektórych podmiotów.

SUBSKRYBUJ NASZ NEWSLETTER LEGISLACYJNY

Obszar – zielona transformacja, Fit for 55 i system EU ETS

Projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych oraz niektórych innych ustaw (UC39) ma na celu dokonanie transpozycji do polskiego porządku prawnego części regulacji wchodzących w skład pakietu „Fit for 55” a w szczególności przepisów Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/959 i Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/958.

Ścieżka legislacyjna

Projekt ustawy jest obecnie przedmiotem prac Rady Ministrów i znajduje się na etapie opiniowania.

Emisja CO2, transport lotniczy, transport morski, zwolnienie z obowiązku umarzania wielkości emisji

Projekt ustawy przewiduje zmianę definicji emisji,  nowe rozwiązania związane z dostosowaniem przydziału uprawnień do emisji w odniesieniu do niektórych instalacji (tzw. warunkowość przydziału), włączenie do EU ETS (od 2026 r.) instalacji, które z powodu wykorzystywania kotłów biomasowych nie spełniały kryteriów włączenia do systemu oraz instalacji traktowanych dotychczas jako „instalacje spalające wyłącznie biomasę”.

Poza tym projekt zawiera również przepisy włączające do systemu EU ETS transport morski, przy czym przez pierwsze dwa lata będą obowiązywały przejściowe, złagodzone, zasady rozliczania emisji dla przedsiębiorstw żeglugowych. Z implementacją takich przepisów wiąże się nałożenie nowych obowiązków na przedsiębiorstwa żeglugowe oraz Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami, które będą podobne do obowiązków już nałożonych na podmioty objęte mechanizmem EU ETS (monitorowanie, raportowanie i rozliczanie wielkości emisji).

Projekt wprowadza także zmianę wg, której całość wpływów uzyskanych ze sprzedaży uprawnień do emisji lub ich równowartości ma być przeznaczona na cele związane z ochroną klimatu lub adaptacją do zmian klimatu.

Zmianie mają ulec także przepisy dotyczące Funduszu Modernizacyjnego wspierającego inwestycje w modernizację systemów energetycznych oraz poprawę efektywności energetycznej. Zmiany mają dotyczyć przede wszystkim obszarów priorytetowych i niepriorytetowych w ramach, których przyznawane jest wsparcie.

Co do operatorów statków powietrznych zmiany obejmują m.in.: ustanowienie procedury składania wniosków o przydział uprawnień z puli uprawnień przeznaczonej dla operatorów korzystających z kwalifikujących się paliw lotniczych.

Ustawa przewiduje również przepisy dotyczące wychodzenia z systemu EU ETS dla: małych instalacji (instalacje, których emisja nie przekracza 25 tys. CO2 rocznie i zainstalowana moc cieplna urządzeń spalania paliw jest mniejsza niż 35MW oraz równocześnie wdrażają środki równoważne, których celem jest ograniczenie emisji gazów cieplarnianych), mikroinstalacji (instalacje, których roczna wielkości emisji wynosi mniej niż 2 500 Mg CO2) oraz jednostek rezerwowych i zapasowych (nie pracują więcej niż 300 godz. rocznie) w przypadku decyzji prowadzącego instalacje o skorzystaniu z odstępstwa z wypełnianiu obowiązku rozliczenia wielkości emisji.

Co z tego wynika?

Projekt ustawy przewiduje włączenie transportu morskiego do ETS na ulgowych warunkach, co należy ocenić pozytywnie, ponieważ zakup uprawnień do emisji CO2 pociąga za sobą duże koszty.

Przepisy wprowadzające obowiązek przeznaczania całości wpływów uzyskanych ze sprzedaży uprawnień do emisji na cele związane z ochroną klimatu lub adaptacją do zmian klimatu budzą natomiast mieszane uczucia, gdyż transformacja klimatyczno-energetyczna wymaga wielkich nakładów. Z drugiej jednak strony ustawa nie przewiduje sankcji za nieprzestrzeganie takiego nakazu, co może utrudnić egzekwowanie jego przestrzegania, przez co pieniądze przeznaczone na transformację mogą być wydatkowane na cele zupełnie z nią niezwiązane, co w przeszłości miało już miejsce.

Im plus należy natomiast ocenić przepisy dotyczące wychodzenia z systemu EU ETS dla małych instalacji, mikroinstalacji oraz jednostek rezerwowych i zapasowych, gdyż obciążanie małych graczy na rynku tak restrykcyjnymi przepisami i obowiązkami finansowymi może rzutować na ich działalność jedynie negatywnie.

Warto zaznaczyć, że projektowane przepisy są oczywistą konsekwencją przyjęcia regulacji na poziomie europejskim, które wprowadzają w życie pakiet fit for 55. Biorąc pod uwagę, że do Brukseli docierają coraz poważniejsze głosy krytyki tego pakietu (w tym m.in. z Rzymu i Berlina), a Komisja Europejska szykuje lifting tych regulacji, los projektu ustawy oraz innych przepisów wdrażających pakiet Fit for 55 jest bardzo niepewny.

Nawet jeśli ustawa wejdzie w życie, istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że będzie ona w różny sposób nowelizowana z uwagi na fakt, iż sceptycyzm wobec polityki klimatycznej UE nasila się.