Alert europejski: Parlament Europejski kończy prace nad przepisami dot. stosowania systemu EU ETS w sektorze lotniczym. Ostatnie chwile taniego latania
18 kwietnia br. Parlament Europejski przegłosował rozszerzenie systemu EU ETS na sektory transportu lotniczego i morskiego. To kontynuacja działań europejskich legislatorów mająca na celu realizację założeń pakietu „Fit for 55”, a w konsekwencji osiągnięcie neutralności klimatycznej w 2050 r.
Obszar legislacyjny
Procedowany od dłuższego czasu w Parlamencie Europejskim przegląd systemu handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych w Unii Europejskiej (wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniający dyrektywę 2003/87/WE ustanawiającą system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych w Unii, decyzję (UE) 2015/1814 w sprawie ustanowienia i funkcjonowania rezerwy stabilności rynkowej dla unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych i rozporządzenie (UE) 2015/757) został dziś zakończony. Dotyczył on dostosowania regulacji odnoszących się do sektora budynków, a także transportu morskiego i lotniczego do nowego celu redukcji emisji na 2030 r. (min. 55% redukcji emisji CO2 względem poziomów z 1990 r.).
Głównym założeniem prac w obszarze sektora lotniczego było przyspieszenia wdrażania zasady „zanieczyszczający płaci”. Efekt ten zostanie osiągnięty poprzez stopniowe wycofywanie bezpłatnych przydziałów uprawnień do emisji dla operatorów lotniczych i przejście na pełną sprzedaż w drodze licytacji (aukcje). Proces wycofywania bezpłatnych uprawnień ma przebiegać w sposób stopniowy i zakończyć się w 2026 r. (-25% w 2024 r. i -50% w 2025 r.). Wpłynie to bezpośrednio na sposób obliczania łącznej liczby uprawnień znajdujących się w obiegu, a przez to również ich cenę.
Nowe prawo włączy do zmienionego systemu ETS uzgodniony przez ICAO globalny mechanizm CORSIA. W przypadku negatywnej oceny postępów w realizacji do dnia 1 lipca 2026 r. Komisja została zobowiązana do przedstawienia wniosku w sprawie włączenia w zakres systemu EU ETS emisji z lotów rozpoczynających się w porcie lotniczym położonym na terenie Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) do państwa trzeciego. Od 2027 r. loty do krajów trzecich niestosujących CORSIA będą objęte zakresem systemu ETS.
Dodatkowo, część uprawnień do emisji zostanie przeniesiona do rezerwy w okresie od 1 stycznia 2024 r. do 31 grudnia 2030 r. przeznaczonej dla operatorów, którzy zdecydują się na zwiększenie wykorzystania zrównoważonych paliw lotniczych, takich jak wodór oraz biopaliwa. Co więcej, przyjęto także dwuetapowe podejście do łagodzenia wpływu emisji innych niż CO2, takich jak tlenki azotu, dwutlenek siarki i cząstki sadzy. Komisja ustanowi i będzie stosować ramy monitorowania, raportowania i weryfikacji (MRV) emisji lotniczych innych niż CO2 począwszy od 2025 r. Następnie w 2027 r. zostanie przeprowadzona ocena, po której w 2028 r. zostanie przedstawiony nowy wniosek prawny rozszerzający zakres unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji o te emisje.
Ścieżka legislacyjna
Wstępne prace Komisji Europejskiej nad rewizją dyrektywy EU ETS rozpoczęły się pod koniec 2020 r. Właściwe konsultacje publiczne rozpoczęły się dnia 13 listopada 2020 i zakończyły 5 lutego 2021 r. Ze względu na znaczenie oraz objętość dokumentów „rewizja” została skierowana do prac w Parlamencie Europejskim dopiero kilka miesięcy później.
W Parlamencie Europejskim wniosek został skierowany do Komisji Ochrony Środowiska, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności (ENVI). Na sprawozdawcę wyznaczono Petera Liese (EPL), który przedstawił swój projekt sprawozdania w styczniu 2022 r. Rozmowy trójstronne (trylogi) rozpoczęły się w lipcu 2022 roku i zakończyły porozumieniem politycznym osiągniętym w grudniu 2022 roku. W Radzie Coreper zatwierdzono uzgodniony tekst w dniu 8 lutego 2023 r.
Kolejnymi etapami jest formalne zatwierdzenie przyjętego tekstu przez Radę oraz opublikowanie dokumentów w Dzienniku Urzędowym UE.
Co z tego wynika?
Emisje pochodzące z sektora lotniczego zostały uwzględnione w systemie EU ETS w 2012 r. W ramach obecnie obowiązującej dyrektywy sektor lotniczy otrzymywał pulę bezpłatnych uprawnień. Chcąc przyśpieszyć działania na rzecz dekarbonizacji, a także zachęcić branżę do redukcji emisji, przegłosowana dziś przez Parlament Europejski nowelizacja dyrektywy EU ETS zmienia obecne warunki rynkowe. W najbliższym czasie sektor lotniczy może zmierzyć się z podobną sytuacją, w której dziś znajduje się energetyka oraz przemysł, co w konsekwencji oznaczać będzie stopniowy wzrost cen biletów lotniczych.
Opracował Michał Partyka: ekspert w zakresie polityki energetyczno-klimatycznej oraz doradca strategiczny sektora energetycznego, ciepłowniczego oraz przemysłowego. Absolwent trzech kierunków studiów związanych z: bezpieczeństwem narodowym, zarządzaniem strategicznym oraz energetyką (SGH). Obecnie uczestnik studiów MBA na INE PAN.
