Alert europejski: Finansowy sposób na „zielone budownictwo”

W obliczu ambitnych celów dekarbonizacyjnych na kolejne dekady, Unia Europejska stawia na zielone renowacje budynków. Nowa inicjatywa, której celem jest zwiększenie dostępności finansowania na tego rodzaju inwestycje, ma docelowo przyspieszyć transformację sektora budowlanego.

SUBSKRYBUJ NASZ NEWSLETTER LEGISLACYJNY

Renowacja z problemami

Zachodzące zmiany klimatyczne oraz potrzeba zmniejszenia emisji CO2 stają się coraz większym wyzwaniem dla państw członkowskich UE. Na przestrzeni ostatnich lat polityka unijna w tym obszarze ulegała wyłącznie zaostrzeniu, stopniowo obejmując nowe sektory. Tym „nowym” sektorem jest m.in. budownictwo, a w nim budynki mieszkalne, które odpowiadają za ok. 42% końcowego zużycia energii w UE, a ich dekarbonizacja jest niezbędna, aby osiągnąć cel neutralności klimatycznej do 2050 roku.

W tym obszarze zasady określa dyrektywa w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (EPBD), która stanowi fundament unijnej polityki w zakresie efektywności energetycznej. Zgodnie z jej założeniami, renowacje mają stanowić kluczowy element w realizacji planów redukcji emisji CO2 oraz ograniczenia zużycia energii. Tu jednak pojawia się pewien problem. Pomimo licznych korzyści płynących z poprawy efektywności energetycznej, tempo renowacji w UE jest – w ocenie Komisji Europejskiej – niezadowalające.

Na drodze do sukcesu stoi szereg barier, a w tym wysokie koszty początkowe renowacji oraz trudności z uzyskaniem finansowania, szczególnie dla osób z niższymi dochodami czy właścicieli starszych budynków.  Na to wszystko nakłada się również rozdrobnienie rynku. Budynki w UE najczęściej znajdują się przecież w rękach wielu różnych właścicieli, co utrudnia skuteczne pozyskiwanie niezbędnych funduszy. Wynika to wprost z faktu, że instytucje finansowe często postrzegają tego rodzaju inwestycje jako zbyt ryzykowne, co z kolei przekłada się na niską dostępność środków oraz bardzo „wyśrubowane” wymagania.

Tsunami nie nadeszło, ale „Fala” wciąż może nabrać mocy:

W procesie poprawy obecnej sytuacji zapoczątkowanej inicjatywą pn. „Fala renowacji”, wysokie koszty początkowe renowacji, a także złożoność procedur aplikacyjnych stanowią dość poważne utrudnienie. Dodatkowo – w przypadku instytucji finansowych, które kredytują budynki i wspólnoty – zachodzi również obawa o zbyt wysokie ryzyko związane z niską rentowności planowanych do realizacji inwestycji. Jak więc

Aby sprostać obecnym wyzwaniom związanym z finansowaniem, w ostatnim czasie Komisja Europejska zaproponowała utworzenie ram portfela pożyczek, które miałyby ułatwić instytucjom finansowym udzielanie kredytów na inwestycje w poprawę efektywności energetycznej budynków, a tym samym ułatwić potencjalnym kredytobiorcom przeprowadzenie procesu renowacji. Cel jest prosty – zwiększenie wolumenu pożyczek i wyzwolenie efektu skali, który miały przełożyć się wprost na spadek zużycia energii, a przez to „zazielenienie” sektora.

Ścieżka legislacyjna

Konsultacje publiczne – zarówno te wstępne, jak i poszerzone w postaci kwestionariusza – zostały już zakończone. Zainteresowane strony mogły zgłaszać swoje uwagi oraz stanowiska w okresie sierpień-listopad. Obecnie trwa analiza otrzymanych w tym procesie zgłoszeń, a procent zaawansowania prac jest już bardzo zaawansowany. Docelowo bowiem, efekt prac w postaci rozporządzenia delegowanego ma zostać zaprezentowany w I kwartale 2026 r.

Za przeprowadzenie procesu konsultacyjnego oraz analizę zgłoszonych stanowisk odpowiada Dyrekcja Generalna ds. Energii i Mieszkalnictwa (DG ENER) wraz z Departamentem ds. Sprawiedliwej Transformacji, Konsumentów, Efektywności i Innowacji (ENER.B) oraz dwoma właściwymi wydziałami.

Co z tego wynika?

Nowa inicjatywa Komisji Europejskiej to krok w stronę bardziej zrównoważonego i efektywnego finansowania. Choć ramy portfela pożyczek będą „dobrowolne” i mogą nie mieć natychmiastowego, ogólnounijnego wpływu, ich sukces w dużej mierze będzie zależał od skuteczności wdrożenia i – co ważne – woli ze strony instytucji finansowych. Jeśli instytucje te zdecydują się na wykorzystanie tych narzędzi, to będzie to oznaczać realny postęp w dążeniu do dekarbonizacji sektora.

Należy jednak podkreślić, że sama pożyczka może nie być wystarczająca. Istotne będzie również zapewnienie odpowiedniego wsparcia dla właścicieli budynków o najgorszej charakterystyce energetycznej, którzy obecnie stanowią grupę najbardziej wykluczoną z dostępu do efektywnego finansowania.