Alert europejski: Kolejny element pakietu „Fit for 55” przyjęty przez Parlament Europejski. Koniec prac nad nowelizacją dyrektywy o efektywności energetycznej

Dnia 11 lipca Parlament Europejski oficjalnie zakończył prace nad nowelizacją dyrektywy o efektywności energetycznej (EED). Kluczowe zmiany odnoszą się zarówno nowego unijnego celu na poziomie 40,5% w przypadku zużycia energii pierwotnej i 38% w odniesieniu do zużycia energii końcowej w porównaniu z prognozami na 2030 r., ale także bezpośrednio dotyczą sektora ciepłowniczego, przemysłu, a także przedsiębiorstw oferujących działania w ramach usług EPC/ESCO.

Obszar legislacyjny:

Jednym z kluczowych obszarów w zakresie realizacji założeń przedstawionych przez obecną Komisję Europejską w ramach Europejskiego Zielonego Ładu jest obszar efektywności energetycznej. Unijna dyrektywa w sprawie efektywności energetycznej (EED) została pierwotnie przyjęta w 2012 roku, aby pomóc UE i jej państwom członkowskim w poprawie efektywności energetycznej o co najmniej 20% do 2020 roku. Jej głównym celem było określenie górnego limitu całkowitego zużycia energii w UE. Co więcej, zawierała ona również szereg przepisów, które miały pomóc państwom członkowskim wspólnie osiągnąć ten cel.

Treść dyrektywy została zmieniona w 2018 r. To właśnie wtedy Komisja stwierdziła, że: „efektywność energetyczna jest kluczowym obszarem działania, bez którego nie można osiągnąć pełnej dekarbonizacji gospodarki Unii” i określiła nowy cel w tym zakresie (dla całej UE) na poziomie co najmniej 32,5% w porównaniu z przewidywanym zużyciem energii w 2030 r. Co więcej, aby zrealizować w/w cel Komisja zobowiązała każde państwo członkowskie do zapewnienia wyższych rocznych oszczędności energii (+0,8%). Wśród kluczowych założeń poprzedniej inicjatywy znalazła się również obecnie uszczegółowiona zasada: „efektywność energetyczna przede wszystkim”.

Obecnie sfinalizowana przez Komisję Europejską rewizja, wchodząca w skład pakietu „Fit for 55” idzie jednak o krok dalej. Jak wskazały unijne instytucje w preambule do przyjętej ostatnio nowelizacji dyrektywy o efektywności energetycznej: „Podniesienie unijnego celu w zakresie efektywności energetycznej do roku 2030 może doprowadzić do obniżenia cen energii i mieć decydujący wpływ na redukcję emisji gazów cieplarnianych, czemu będzie towarzyszyć rozwój i upowszechnianie elektryfikacji, wykorzystania wodoru, e-paliw i innych właściwych technologii niezbędnych do zielonej transformacji, również w sektorze transportu. Nawet przy szybkim wzroście produkcji odnawialnej energii elektrycznej efektywność energetyczna może zmniejszyć zapotrzebowanie na nowe zdolności wytwarzania energii elektrycznej oraz obniżyć koszty związane z magazynowaniem, przesyłem i dystrybucją. Większa efektywność energetyczna ma również szczególne znaczenie dla bezpieczeństwa dostaw energii w Unii, zmniejsza bowiem zależność Unii od przywozu paliw z państw trzecich. Efektywność energetyczna jest jednym z najczystszych i najbardziej opłacalnych sposobów na zmniejszenie tej zależności”.

Alert europejski: Parlament Europejski zajmie się przeglądem unijnych ram prawnych dot. odpadów. Na pierwszym planie żywność i tekstylia

Pierwotny wniosek Komisji Europejskiej dotyczący przekształcenia dyrektywy EED obejmował wyższe cele w zakresie zmniejszenia pierwotnego (-39%) i końcowego (-36%) zużycia energii w UE do 2030 r., ustanawiając górną granicę 1023 mln ton ekwiwalentu ropy naftowej (Mtoe) w zużyciu energii pierwotnej i 787 Mtoe w końcowym zużyciu energii (w porównaniu do odpowiednio 1128 i 846 Mtoe w ramach dyrektywy EED z 2018 r.). Dodatkowo w swojej propozycji Komisja podwoiła roczne zobowiązania w zakresie oszczędności energii (+1,5%), które państwa członkowskie powinny spełnić w latach 2024-2030 (w porównaniu do +0,8% w ramach dyrektywy EED z 2018 r.).

Aktualnie nowelizowana dyrektywa EED ma więc na celu znaczne zwiększenie efektywności energetycznej w państwach członkowskich UE poprzez skupienie się na sektorach o wysokim potencjale oszczędności energii (ogrzewanie i chłodzenie, przemysł i usługi energetyczne). Propozycja Komisji obejmowała także szereg środków mających na celu zwiększenie wskaźników renowacji budynków, zwiększenie wykorzystania inwestycji w efektywność energetyczną, walkę z ubóstwem energetycznym oraz wzmocnienie pozycji i ochronę konsumentów.

Ścieżka legislacyjna:

Właściwe prace nad nową wersją dyrektywy o EED rozpoczęły się od uruchomienia prekonsultacji, które dostępne były dla zainteresowanych stron w okresie 3 sierpnia do 21 września 2020 r. W listopadzie tego samego roku uruchomione zostały również konsultacje właściwe (kwestionariusz), które zakończyły się w lutym 2021 r. Pierwsza oficjalna propozycja nowelizacji dyrektywy o efektywności energetycznej opublikowana została przez Komisję w połowie lipca 2021 r. W tym samym czasie wniosek został również skierowany do Parlamentu Europejskiego.

W Parlamencie Europejskim wniosek został skierowany do Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii (ITRE) [komisja przewodząca pracom]. Ze względu na zakres tematyczny wniosku do wsparcia prac członków Komisji ITRE zostały wyznaczona także m.in.: Komisja Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności (ENVI). Na posła sprawozdawcę został wyznaczony Niels Fugslang (S&D), a sprawozdawcami cieniami zostali: Pernille Weiss (EPL), Nicola Danti (Renew), Jutta Paulus (Zieloni), Markus Buchheit (ID), Grzegorz Tobiszowski (EKiR) oraz Sandra Pereira (GUE/NGL).

Wg. informacji pochodzących z Parlamentu Europejskiego Komisja ITRE uzgodniła sprawozdanie końcowe dnia 13 lipca 2022 r. Sprawozdanie to zostało następnie zatwierdzone na sesji plenarnej we wrześniu 2022 r. wraz z mandatem do rozpoczęcia międzyinstytucjonalnych negocjacji trójstronnych. Co istotne: „W sprawozdaniu ITRE wyznaczono ambitniejsze cele niż w pierwotnym wniosku Komisji, odpowiadające 40-procentowej redukcji zużycia energii końcowej (górna granica 740 Mtoe) i 42,5-procentowej redukcji zużycia energii pierwotnej (górna granica 960 Mtoe). Zgodnie ze sprawozdaniem, państwa członkowskie musiałyby wnieść wiążący wkład krajowy w oparciu o oba wskaźniki zużycia energii i musiałyby osiągnąć kamienie milowe w 2025 i 2027 r., aby zapewnić, że są na dobrej drodze. Raport ITRE zawiera bardziej ambitne cele dla sektora publicznego, obejmujące budynki będące własnością organów publicznych i przez nie wynajmowane. Zaproponowano w nim roczne ESO na poziomie 2% końcowego zużycia energii w latach 2024-2030, czyli o jedną trzecią więcej niż we wniosku Komisji (1,5%)”.

W Parlamencie rewizja dyrektywy procedowana była w trybie zwykłej inicjatywy ustawodawczej. Trylogi (rozmowy trójstronne) oficjalnie zakończyły się dnia 10 marca br. Uzgodniona podczas trylogów treść nowelizacji dyrektywy była przedmiotem głosowania podczas posiedzenia Komisji ITRE dnia 10 lipca br., a także podczas posiedzenia plenarnego całego Parlamentu Europejskiego dnia 11 lipca br. Parlament przyjął przepisy 471 głosami za do 147 przeciw, przy 17 wstrzymujących się od głosowania. Zanim wejdzie ona w życie, będzie musiała zostać zatwierdzona przez Radę.

Alert europejski: Wodór, węgiel oraz energetyka wodna. Nowe statystyki energetyczne UE

Co z tego wynika?

Poniżej przedstawiamy kluczowe zmiany wynikające przyjętej nowelizacji dyrektywy EED:

Cele w zakresie efektywności energetycznej (art. 4):

1. „Państwa członkowskie wspólnie zapewniają zmniejszenie zużycia energii do 2030 r. o co najmniej 11,7 % w porównaniu z prognozami przedstawionymi w unijnym scenariuszu odniesienia 2020, tak aby zużycie energii końcowej w Unii nie przekraczało 763 Mtoe. Państwa członkowskie dokładają starań, aby wspólnie przyczynić się do osiągniecia orientacyjnego celu polegającego na tym, by zużycie energii pierwotnej w Unii nie przekraczało 992,5 Mtoe w 2030 r.”.

Obowiązek oszczędności energii (art. 8):

1. „Państwa członkowskie muszą osiągnąć skumulowane oszczędności końcowego zużycia energii równoważne co najmniej:

a) nowym oszczędnościom w każdym roku od dnia 1 stycznia 2014 r. do dnia 31 grudnia 2020 r. w wysokości 1,5 % rocznej wartości wolumenu sprzedaży energii odbiorcom końcowym, uśrednionej dla ostatnich trzech lat poprzedzających dzień 1 stycznia 2013 r. Wolumen sprzedaży energii zużytej w transporcie może być częściowo lub w pełni wyłączony z tego obliczenia;

b) nowym oszczędnościom w każdym roku od dnia 1 stycznia 2021 r. do dnia 31 grudnia 2030 r. w wysokości:

I) 0,8 % rocznego zużycia energii końcowej od dnia 1 stycznia 2021 r. do dnia 31 grudnia 2023 r., uśrednionego dla ostatnich trzech lat poprzedzających dzień 1 stycznia 2019 r.

II) 1,3 % rocznego zużycia energii końcowej od dnia 1 stycznia 2024 r. do dnia 31 grudnia 2025 r., uśrednionego dla ostatnich trzech lat poprzedzających dzień 1 stycznia 2019 r.

III) 1,5 % rocznego zużycia energii końcowej od dnia 1 stycznia 2026 r. do dnia 31 grudnia 2027 r., uśrednionego dla ostatnich trzech lat poprzedzających dzień 1 stycznia 2019 r.

IV) 1,9 % rocznego zużycia energii końcowej od dnia 1 stycznia 2028 r. do dnia 31 grudnia 2030 r., uśrednionego dla ostatnich trzech lat poprzedzających dzień 1 stycznia 2019 r.”.

Zaopatrzenie w energię cieplną i chłodniczą (art. 26):

1. „Aby zapewnić bardziej efektywne zużycie energii pierwotnej oraz zwiększyć udział energii ze źródeł odnawialnych wprowadzanej do sieci, efektywny system ciepłowniczy i chłodniczy spełnia następujące kryteria:

a) do dnia 31 grudnia 2027 r. – system, w którym wykorzystuje się w co najmniej 50 % energię ze źródeł odnawialnych lub w co najmniej 50 % ciepło odpadowe, lub w co najmniej 75 % ciepło pochodzące z kogeneracji, lub w co najmniej 50 % połączenie takiej energii i ciepła;

b) od dnia 1 stycznia 2028 r. – system, w którym wykorzystuje się w co najmniej 50 % energię ze źródeł odnawialnych lub w co najmniej 50 % ciepło odpadowe, w co najmniej 50 % energię ze źródeł odnawialnych i ciepło odpadowe, w co najmniej 80 % ciepło pochodzące z wysokosprawnej kogeneracji, lub co najmniej połączenie takiej energii cieplnej wprowadzanej do sieci, w którym udział energii ze źródeł odnawialnych wynosi co najmniej 5 %, a całkowity udział energii ze źródeł odnawialnych, ciepła odpadowego lub ciepła pochodzącego z wysokosprawnej kogeneracji wynosi co najmniej 50 %;

c) od dnia 1 stycznia 2035 r. – system, w którym wykorzystuje się w co najmniej 50 % energię ze źródeł odnawialnych, w co najmniej 50 % ciepło odpadowe lub w co najmniej 50 % energię ze źródeł odnawialnych i ciepło odpadowe, lub system, w którym całkowity udział energii ze źródeł odnawialnych, ciepła odpadowego lub ciepła pochodzącego z wysokosprawnej kogeneracji wynosi co najmniej 80 % i ponadto całkowity udział energii ze źródeł odnawialnych lub ciepła odpadowego wynosi co najmniej 35 %;

d) od dnia 1 stycznia 2040 r. – system, w którym wykorzystuje się w co najmniej 75 % energię ze źródeł odnawialnych, w co najmniej 75 % ciepło odpadowe lub w co najmniej 75 % energię ze źródeł odnawialnych i ciepło odpadowe, lub system, w którym wykorzystuje się w co najmniej 95 % energię ze źródeł odnawialnych, ciepło odpadowe i ciepło pochodzące z wysokosprawnej kogeneracji i ponadto całkowity udział energii ze źródeł odnawialnych lub ciepła odpadowego wynosi co najmniej 35 %;

e) od dnia 1 stycznia 2045 r. – system, w którym wykorzystuje się w co najmniej 75 % energię ze źródeł odnawialnych, w co najmniej 75 % ciepło odpadowe lub w co najmniej 75 % energię ze źródeł odnawialnych i ciepło odpadowe;

f) od dnia 1 stycznia 2050 r. – system, w którym wykorzystuje się wyłącznie energię ze źródeł odnawialnych, wyłącznie ciepło odpadowe lub wyłącznie połączenie energii ze źródeł odnawialnych i ciepła odpadowego.

2. Jako alternatywę dla kryteriów określonych w ust. 1 niniejszego artykułu państwa członkowskie mogą również wybrać kryteria w zakresie zrównoważonego rozwoju oparte na wielkości emisji gazów cieplarnianych z systemu ciepłowniczego i chłodniczego na jednostkę ciepła lub chłodu dostarczoną odbiorcom, z uwzględnieniem środków wdrożonych w celu wypełnienia obowiązku na podstawie art. 24 ust. 4 dyrektywy (UE ) 2018/2001. W przypadku wyboru tych kryteriów efektywny system ciepłowniczy i chłodniczy to system, który ma następujące maksymalne wielkości emisji gazów cieplarnianych na jednostkę ciepła lub chłodu dostarczoną odbiorcom:

a) do dnia 31 grudnia 2025 r.: 200 g/kWh;

b) od dnia 1 stycznia 2026 r.: 150 g/kWh;

c) od dnia 1 stycznia 2035 r.: 100 g/kWh;

d) od dnia 1 stycznia 2045 r.: 50 g/kWh;

e) od dnia 1 stycznia 2050 r.: 0 g/kWh.