Alert europejski: Zarządzanie ryzykiem klimatycznym – Komisja Europejska przechodzi do działania. To ważne dla PZU

12 marca br. Komisja Europejska zaprezentowała efekt swoich analiz dot. zarządzania ryzykiem klimatycznym. Nowa strategia, której celem jest ochrona obywateli i dobrobytu przyniesie nowe obowiązki dla firm ubezpieczeniowych, przemysłowych i deweloperskich.

Obywatele i dobrobyt – co dalej z ryzykiem klimatycznym?

„Rok 2023 był najgorętszym rokiem w historii. Europa już teraz stoi w obliczu skutków globalnego ocieplenia, a zmiany temperatury są większe niż średnia światowa. Potencjalne konsekwencje są dramatyczne, a zmiana klimatu może zmniejszyć PKB UE o około 7 proc. do końca stulecia” – to akapit wprowadzający w dokumencie towarzyszącym nowo opublikowanemu przez Komisję Europejską komunikatowi (strategii) pn. „Zarządzanie ryzykiem klimatycznym – ochrona obywateli i dobrobytu”, która światło dzienne ujrzała dnia 12 marca br.

O strategii pisaliśmy już w styczniu.

Organ wykonawczy już we wstępie strategii jasno podkreślił: „Skutki klimatyczne już teraz są widoczne, a zagrożenia będą nadal rosły w nadchodzących dziesięcioleciach i później ze względu na inercję systemu klimatycznego, nawet jeśli ambitne globalne ograniczenie emisji zmniejszy potencjalne szkody. W lutym 2024 r. w usłudze programu Copernicus w zakresie zmiany klimatu poinformowano, że średnia temperatura na świecie w okresie wcześniejszych 12 miesięcy przekroczyła próg 1,5 °C w stosunku do poziomu sprzed epoki przemysłowej”.

Źródło: https://pixabay.com/pl/photos/pxclimateaction-klimat-krajobraz-4684217/  

W dalszej części dokumentu również nie było optymistycznie: „[…] Odporność na zmianę klimatu jest kwestią utrzymania funkcji społecznych, ale także konkurencyjności gospodarek i przedsiębiorstw, a tym samym miejsc pracy. Zarządzanie ryzykiem klimatycznym jest niezbędnym warunkiem poprawy poziomu życia, zwalczania nierówności i ochrony ludzi. Jest to kwestia przetrwania gospodarczego obszarów wiejskich i przybrzeżnych, rolników, leśników i rybaków. W przypadku przedsiębiorstw aspekty ryzyka klimatycznego są już dobrze rozpoznane i są postrzegane jako cztery największe zagrożenia w okresie dziesięciu lat. Małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) mogą zmagać się ze szczególnymi ograniczeniami zasobów. Niezależnie od tego, czy to z powodu narażonych łańcuchów dostaw, mniejszego dostępu do ubezpieczeń, wrażliwych zasobów krajowych, utraty różnorodności biologicznej, od której zależą sektory gospodarki, czy też niewystarczającej ochrony ludzi, w przypadku braku przygotowania odbudowa po coraz bardziej intensywnych klęskach związanych z klimatem będzie pochłaniać coraz więcej zdolności i kapitału”.

Strategia zawarta w komunikacie ma jasno określony cel – ochronić ludzi oraz dobrobyt w UE. Dotyczy to również konkurencyjności gospodarek i przedsiębiorstw, które w związku ze zmianami klimatu w dłuższej perspektywie będą narażone na niekorzystne skutki, a tym samym wysokie koszty, których można uniknąć… „Odpowiednio wczesne inwestycje w zmniejszenie naszej podatności na ryzyko klimatyczne będą wiązać się z o wiele niższymi kosztami niż pokaźne kwoty, które trzeba by ponieść na usuwanie skutków niekorzystnych zmian klimatu, takich jak susze, powodzie, pożary lasów, choroby, nieurodzaj lub fale upałów. Według ostrożnych szacunków szkody te (w razie zaistnienia) mogłyby zmniejszyć PKB UE o około 7 proc. do końca stulecia. Inwestycje w budynki, sieci transportowe i sieci energetyczne odporne na zmianę klimatu mogłyby również stworzyć znaczące szanse biznesowe i przynieść szersze korzyści europejskiej gospodarce, tworząc miejsca pracy wymagające wysokich kwalifikacji oraz generując przystępną cenowo czystą energię”.

Ścieżka legislacyjna:

Działania związane z komunikatem prowadzone są przez Dyrekcję Generalną ds. Klimatu (DG CLIMA), Departament ds. Przystosowania się i odporności na zmiany klimatu (CLIMA.E) oraz Wydział ds. Adaptacji do zmian klimatycznych (CLIMA.E.1).

Sam dokument został zaprezentowany zgodnie z harmonogramem, który zakładał publikację w 1Q2024. Już 19 marca (tydzień po publikacji komunikatu) strategia została także oficjalnie zaprezentowana przed członkami Komisji ENVI (Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności) w Parlamencie Europejskim.

Co z tego wynika? Mniejsze ryzyko – wyższa cena…

W zaprezentowanym komunikacie Komisja Europejska przedstawiła 6 kluczowych obszarów (klastrów), którym następnie przyporządkowała planowane działania. Obejmują one:

1)    Ekosystemy naturalne – Komisja zamierza „uwzględnić presje klimatyczne przy szacowaniu potencjalnego wkładu pochłaniaczy dwutlenku węgla w unijne cele w zakresie neutralności emisyjnej”, a także „we współpracy z państwami członkowskimi, opracuje wytyczne dotyczące rozwoju odpornych krajobrazów, które mogą chronić przed skutkami zmiany klimatycznych”.

2)    Wodę – organ wykonawczy UE „kompleksowo podsumuje kwestie związane z wodą, opierając się na wynikach bieżących ocen planów gospodarowania wodami w dorzeczu i zarządzania ryzykiem powodziowym, a także morskich programów środków wprowadzonych przez państwa członkowskie i na tej podstawie rozważy potrzebę podjęcia działań”.

3)    Zdrowie – Komisja dokona przeglądu przepisów BHP w zakresie pracowników narażonych na ryzyko klimatyczne (w kontekście stresu cieplnego), a także m.in. wdroży rozporządzenie ws. poważnych transgranicznych zagrożeń zdrowia w drodze powiązania systemu wczesnego ostrzegania i reagowania z innymi systemami ostrzegania (takimi jak systemy ostrzegania o klimacie i pogodzie).

4)    Żywność – w tym obszarze odpowiednik polskiego rządu planuje dostosować produkcję żywności w UE do przyszłych wyzwań poprzez uwolnienie pełnego potencjału planów strategicznych wspólnej polityki rolnej, a także przeprowadzenie badania dot. przystosowania się rolnictwa do zmian klimatu.

5)    Infrastruktury i środowiska zabudowanego – ten obszar należy do szczególnie rozbudowanych… Komisja planuje bowiem w 2026 roku zaktualizować „eurokody” będące normami dla budynków, które określają minimalne wymogi dotyczące projektowania konstrukcyjnego w UE. Co więcej, w trakcie realizacji jest również badanie transeuropejskiej sieci transportowej (TEN-T), którego celem będzie wyeliminowania luk,  określenie właściwych priorytetów inwestycyjnych oraz potrzeb w zakresie przystosowania do zmian klimatu. Nie sposób pominąć również kwestię infrastruktury energetycznej, która będzie przedmiotem pogłębionych dyskusji i… prawdopodobnie na dyskusjach się nie skończy. Komisja bowiem rozważy „możliwości lepszego uwzględniania ryzyka klimatycznego, na przykład w kontekście trwającego przeglądu rozporządzenia w sprawie zarządzania unią energetyczną i działaniami w dziedzinie klimatu”.

6)    Gospodarkę – w tym obszarze pozwolimy sobie zacytować cały obszerny fragment, który odnosić się będzie do kluczowej i niezwykle newralgicznej kwestii, czyli… pieniędzy: „Polityka finansowa musi opierać się na ostrożnym podejściu do ryzyka klimatycznego w celu ochrony stabilności finansowej. Unijna strategia zrównoważonego finansowania ma na celu zwiększenie przejrzystości ryzyka klimatycznego i innych rodzajów ryzyka środowiskowego oraz zwiększenie bezpieczeństwa systemu finansowego UE. Komisja będzie nadal zapewniać odpowiednie odzwierciedlenie wszystkich istotnych rodzajów ryzyka w ramach ostrożnościowych, np. w niedawno uzgodnionych wnioskach dotyczących dyrektywy Wypłacalność II i rozporządzenia w sprawie wymogów kapitałowych, które stanowią podstawę do włączenia ryzyka związanego z klimatem do ram prawnych banków i ubezpieczycieli”.

W jaki sposób traktować więc omówiony przez nas komunikat? Przede wszystkim jako zapowiedź. Zapowiedź dla firm ubezpieczeniowych takich jak np. PZU, którego akcje na giełdzie od dłuższego czasu znajdują się w trendzie wzrostowym.

Tego rodzaju firmy będą musiały w swoich analizach uwzględniać nowy rodzaj ryzyka. A co to oznacza dla osób, które będą chciały wykupić ubezpieczenie? Prawdopodobnie wzrost kosztów…

Nie możemy również nie wspomnieć o branży budowlanej i deweloperach, którzy od momentu wprowadzenia kredytu 2% i zaprezentowania kolejnego „boostera sprzedaży” w postaci kredytu 0%, czują się jak „pączki w maśle”. Zapowiedziana przez Komisję aktualizacja eurokodów to prognostyk, który w perspektywie najbliższych kilku lat może wpłynąć na kolejne wzrosty cen mieszkań…