Alert europejski: Koniec z ekofałszerstwami. Dyrektywa ws. „greenwashingu” na półmetku prac
23 marca br. Komisja Europejska zaprezentowała dyrektywę, której celem jest walka ze zjawiskiem „greenwashingu”. Dla konsumenta oznaczać to będzie możliwość prawdziwie „świadomych zakupów” oraz partycypacji w zrównoważonym rozwoju. Dla biznesu – zapachnięcie nieekologicznej konkurencji do defensywy oraz… więcej obowiązków.
Obszar
W ramach „Zielonego Ładu” Komisja Europejska zobowiązała się do zaadresowania tematu związanego z coraz częstszym zjawiskiem fałszerstw w obszarze ekologiczności niektórych produktów. W tym przypadku mowa o zobowiązaniu, którego celem jest: „wyeliminowanie wprowadzających w błąd oświadczeń środowiskowych dzięki zapewnieniu nabywcom dostępu do wiarygodnych, porównywalnych i weryfikowalnych informacji, aby mogli podejmować bardziej zrównoważone decyzje i w celu ograniczenia ryzyka pseudoekologicznego marketingu”.
Jak wskazuje Komisja Europejska: „Pomimo chęci konsumentów do wnoszenia wkładu w codziennym życiu w bardziej zieloną gospodarkę o bardziej zamkniętym obiegu, ich aktywną i skuteczną rolę w tej transformacji ekologicznej utrudniają bariery w dokonywaniu zrównoważonych środowiskowo wyborów konsumpcyjnych w punktach sprzedaży, a w szczególności brak zaufania do wiarygodności oświadczeń środowiskowych i rozpowszechnienie nieuczciwych praktyk handlowych związanych ze zrównoważeniem środowiskowym produktów”.
Tego rodzaju teza związana jest z 2-oma badaniami przeprowadzonymi w 2014 i 2020 r., z których wynika, że: „znaczna część oświadczeń środowiskowych (53,3%) zawiera niejasne, wprowadzające w błąd lub bezpodstawne informacje na temat właściwości środowiskowych produktów w całej UE i w wielu kategoriach produktów”.
Mając na względzie wyniki badań oraz dążenia polityczne do realizacji celów zrównoważonego rozwoju, organ wykonawczy UE opracował projekt dyrektywy ws. oświadczeń środowiskowych (w sprawie uzasadniania wyraźnych oświadczeń środowiskowych i informowania o nich), który obliguje przedsiębiorstwa do uzasadniania twierdzeń środowiskowych dotyczących ich produktów za pomocą standardowej metodologii oceny ich wpływu na środowisko.
Masz biznes na bakier z ekologią? Będziesz płacić – zadba o to Komisja Europejska
Ścieżka
W marcu 2020 r. Komisja Europejska zaprezentowała nowy plan działania UE dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym. W dokumencie tym znalazły się pierwsze wzmianki dot. konieczności legislacyjnego rozwiązania problemu „greenwashingu”.
Pierwszy etap konsultacji publicznych (pre-konsultacje) został uruchomiony w lipcu 2020 r. Miesiąc później (w sierpniu) uruchomiono właściwe konsultacje (kwestionariusz), które trwały do końca roku. Docelowo, zakończenie prac komisji planowane było na II kwartał 2021 r., jednakże, że względu na prowadzone w tym czasie prace nad pozostałą legislacją związaną z obszarem środowiska, klimatu oraz energetyki, prace nad dokumentem zostały zatrzymane. Wznowienie prac nastąpiło dopiero w bieżącym roku – 23 marca Komisja zaprezentowała ostateczny kształt projektu dyrektywy rozpoczynając finalny etap konsultacji (etap ten ma na celu zebranie dodatkowych uwag przed rozpoczęciem rozmów trójstronnych tzw. trylogów).
Projekt dyrektywy został również skierowany do prac w Parlamencie Europejskim. W Parlamencie Komisją przewodzącą pracom będzie Komisja Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów (IMCO). Ze względu na zakres tematyczny wniosku do wsparcia prac członków Komisji IMCO zostały wyznaczone także m.in.: Komisja Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności (ENVI), Komisja Budżetu (BUDG) oraz Komisja Przemysłu, Badań Naukowych i Energii (ITRE). Na posła sprawozdawcę został wyznaczony Andrus Ansip (Renew), a posłami cieniami zostali: Arba Kokalari (EPL), Kim van Sparrentak (Zieloni) oraz Carlo Fidenza (EKiR).
Całość prac nad dyrektywą prowadzona jest w formie zwykłej inicjatywy ustawodawczej, a jej finalizacja powinna nastąpić najpóźniej w I kwartale 2024 roku.
Ekolodzy przegrywają z Shell. Dobro akcjonariuszy ważniejsze od troski o klimat
Co z tego wynika?
Proponowana dyrektywa ustanawia minimalne wymogi dotyczące uzasadniania i przekazywania twierdzeń dotyczących ekologiczności oraz etykietowania środowiskowego w praktykach handlowych między przedsiębiorstwami a konsumentami. Uzasadnienie twierdzeń dotyczących ekologiczności ma opierać się na ocenie, która:
- znajduje odzwierciedlenie w uznanych dowodach naukowych i najnowszej wiedzy technicznej,
- przedstawia znaczenie wpływu, aspektów i efektywności z perspektywy cyklu życia,
- wskazuje, czy dane oświadczenie zawiera dokładne informacje na temat całego produktu, czy tylko jego części (na temat całego cyklu życia, czy tylko jego określonych etapów, na temat wszystkich działań przedsiębiorcy, czy tylko niektórych z nich),
- zawiera wymóg przejrzystego informowania o kompensacji gazów cieplarnianych.
Proponowany dokument wprowadza również wymogi dotyczące komunikacji twierdzeń środowiskowych (etykiety), które muszą zostać każdorazowo zweryfikowane przez akredytowany organ. Po przeprowadzeniu weryfikacji oświadczenia „weryfikator” zdecyduje również, czy wydać (lub nie) certyfikat zgodności. Certyfikat ten będzie uznawany w całej UE i udostępniony państwom członkowskim za pośrednictwem systemu wymiany informacji na rynku wewnętrznym. Dzięki certyfikatowi zgodności oświadczeń przedsiębiorstwa będą miały pewność, że ich oświadczenie nie zostanie zakwestionowane przez właściwe organy w innym państwie członkowskim UE.
Co ważne, mikroprzedsiębiorstwa (zatrudniające mniej niż 10 pracowników i mające roczny obrót nieprzekraczający 2 mln euro) byłyby zwolnione z niektórych wymogów, a także będą mogły wnioskować o: wsparcie finansowe, dostęp do finansowania, specjalistyczne szkolenia dla kadry kierowniczej i pracowników oraz pomoc organizacyjną i techniczną.
Opracował Michał Partyka: ekspert w zakresie polityki energetyczno-klimatycznej oraz doradca strategiczny sektora energetycznego, ciepłowniczego oraz przemysłowego. Absolwent trzech kierunków studiów związanych z: bezpieczeństwem narodowym, zarządzaniem strategicznym oraz energetyką (SGH). Obecnie uczestnik studiów MBA na INE PAN.
