PGE sprzedało skarbowi państwa akcje Grupy PGG za 1 zł, które wcześniej nabyło za ponad 600 mln zł

Grupa energetyczna PGE poniosła straty finansowe na poziomie ponad pół miliarda zł w wyniku nieuzasadnionego ekonomicznie nabycia akcji górniczego PGG. Cały proces skrytykowała Najwyższa Izba Kontroli.

Niegospodarność PGE

Państwowy gigant energetyczny, Polska Grupa Energetyczna, poinformował o zbyciu wszystkich posiadanych akcji Polskiej Grupy Górniczej (chodzi o 6 mln akcji stanowiących 15,32 proc. kapitału zakładowego PGG), skarbowi państwa za równowartość… 1 zł.

Tymczasem pakiet akcji został nabyty na początku kadencji obecnego rządu za około 600 mln zł. Już wcześniej, w 2020 r. w wyniku odpisów dokonanych przez PGE realne wartość papierów wartościowych PGG wyniosła zero zł.

PGE – spółka giełdowa, ale pod presją polityki

Transakcja PGE dotycząca nabycia akcji PGG nigdy nie powinna się wydarzyć.

Według raportu Najwyżej Izby Kontroli z 2020 r. dotyczącego utworzenia i funkcjonowania PGG: „wyceny aktywów dokonywane przez PGG były obniżone w stosunku do wycen rzeczoznawców, a w innych były zawyżone (…) Takie zaksięgowanie nabytych aktywów prowadziło do wypaczenia wysokości kosztów operacyjnych. Powodowało to zawyżenie wyników finansowych netto Spółki, w tym podwyższenie wyników finansowych netto kopalń potencjalnie słabszych oraz obniżenie wyników netto kopalń potencjalnie lepszych. Podważa to wiarygodność prezentowanych przez PGG wyników ekonomicznych działalności, tak na poziomie Spółki jak i jej poszczególnych kopalń, a także ich przydatność w podejmowaniu decyzji zarządczych związanych z prowadzeniem restrukturyzacji”.

Spółka giełdowa taka jak PGE nie powinna nabywać akcji PGG ponieważ wiązało się to z bardzo dużym ryzykiem dla akcjonariuszy. W latach 2016-17 było już jasne, że górnictwo to branża schyłkowa. Wynikało to m.in. z unijnych regulacji i polityki dekarbonizacji. A jednak do transakcji doszło, bo taka była potrzeba skarbu państwa, głównego właściciela energetycznego giganta.

Skarb Państwa ma warunkową umowę kupna akcji Polskiej Grupy Górniczej

Co z tego wynika?

Stratę 600 mln zł na transakcji nabycia akcji PGG przez PGE należy rozpatrywać z dwóch perspektyw.

Z jednej strony to jeden z licznych, ukrytych kosztów dotowania górnictwa, które jest trwale nierentowne. Porozumienie społeczne zakładające wygaszenie górnictwa w Polsce do 2049 r. zakłada m.in. konieczność dotowania PGG kwotą około 2 mld zł w każdym roku funkcjonowania spółki.

Z drugiej strony przykład nabycia akcji PGG przez PGE i inne spółki energetyczne pokazuje jak na dłoni z czego wynika skala zapóźnień największych firm energetycznych w zakresie Zielonego Ładu. Przez wiele lat nadwyżki finansowe były w takich grupach kapitałowych lokowane na ratowanie górnictwa, a nie transformację energetyczną. Skutkiem jest nadal relatywnie niski poziom OZE w krajowym miksie energetycznym.

Cała sprawa pokazuje także jak iluzoryczny jest giełdowy charakter dużych podmiotów jeżeli ich właścicielem jest skarb państwa. Racjonalność decyzji finansowych jest wtedy zależna od politycznej osłony konkretnej spółki i umocowania jej prezesa w systemie władzy.