Alert europejski: Jak przyspieszyć projekt ITER? Komisja Europejska już nad tym pracuje
3 czerwca br. organ wykonawczy UE uruchomił konsultacje publiczne związane z obecnie prowadzonymi pracami nad przygotowaniem unijnej strategii na rzecz syntezy jądrowej. Całość ma związek m.in. z obecnie prowadzonym projektem ITER.
Raport Draghiego, Kompas Konkurencyjności i przyspieszenie w obszarze energii termojądrowej:
Jak informuje Komisja Europejska: „Raport Draghiego na temat konkurencyjności UE zaleca opracowanie nadrzędnej unijnej strategii innowacji w zakresie energii termojądrowej w celu promowania jej szybkiej, ekonomicznie opłacalnej komercjalizacji”. Obecne działanie organu wykonawczego UE wynika więc wprost z raportu, ale również z Kompasu Konkurencyjności przedstawionego na początku br.
W ramach uruchomionej obecnie inicjatywy: „Komisja planuje opracować strategię UE na rzecz syntezy jądrowej, która będzie korzystać z światowej klasy wiedzy fachowej w dziedzinie syntezy jądrowej i obiektów zbudowanych w Europie w ciągu dziesięcioleci. Przyczyni się ona do stworzenia środowiska, które wspiera przedsiębiorstwa typu start-up i stymuluje inwestycje poprzez partnerstwo publiczno-prywatne, harmonizacji podejścia regulacyjnego w UE oraz ustanowienia skutecznego procesu decyzyjnego w zakresie rozwoju technologii syntezy jądrowej i ich komercjalizacji”.
Ścieżka legislacyjna:
Prace Komisji Europejskiej nabrały kształtu w ostatnim czasie. Konsultacje publiczne uruchomione zostały na początku czerwca i zakończą się dnia 1 lipca br. I choć prezentacja strategii planowana jest dopiero na IV kwartał br. już dziś można śmiało zakładać, że nastąpi drobne przesunięcie – w dokumentach strategicznych organu wykonawczego UE wskazano powiem początek kolejnego roku jako okres, w którym treść strategii ma zostać oficjalnie zaprezentowana.
Za przeprowadzenie procesu konsultacyjnego oraz analizę zgłoszonych uwag odpowiadają dwie dyrekcje generalne – Dyrekcja Generalna ds. Energii (DG ENER) wraz z Departamentem ds. Energii Jądrowej, Bezpieczeństwa i ITER (ENER.D) oraz Wydziałem ds. ITER (ENER.D.4, a także Dyrekcja Generalna ds. Badań Naukowych i Innowacji (DG RTD) wraz z Departamentem ds. Czystej Planety (RTD.C) oraz Wydziałem ds. Euroatomu (RTD.C.4).
Czytaj także: Już w wakacje podwyżki cen energii
Co z tego wynika?
Nowa strategia ma odpowiedzieć na 4 kluczowe problemy zidentyfikowane w ramach ostatnich badań oraz prac prowadzonych przez właściwe grupy robocze (m.in.: Opinia grupy ekspertów Komisji ds. syntezy jądrowej – Droga do strategii UE na rzecz syntezy jądrowej, 2025 r., Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Badań Naukowych i Innowacji, DOI:10.2777/3510421; oraz Unijny plan działania na rzecz energii syntezy jądrowej, 23 kwietnia 2024 r.). Wśród nich wymienić można:
1. Pokrycie zapotrzebowania na czyste i zrównoważone źródła energii w przyszłości – „Energia termojądrowa stanowi obiecujące rozwiązanie jako zrównoważone źródło czystej energii w perspektywie długoterminowej, ale zanim będziemy mogli sprawić, że synteza termojądrowa stanie się ekonomicznie opłacalna dla produkcji energii elektrycznej, konieczna jest realizacja szeregu etapów”.
2. Zwiększenie globalnej konkurencji w dziedzinie syntezy jądrowej – „W ostatnich latach nastąpił rozwój technologii wspierających syntezę jądrową i ważne przełomowe działania w dziedzinie badań nad syntezą jądrową na całym świecie, a także przyspieszenie konkurencji i prywatnych inwestycji w technologię syntezy jądrowej, głównie w USA. Należy zachęcać sektor prywatny UE do zaangażowania”.
3. Brak sprzyjających ram regulacyjnych w UE – „Obecnie nie istnieje jednolite podejście do regulacji instalacji syntezy jądrowej w UE, a europejskie prawo wtórne nie odnosi się do konkretnych wymogów w tym zakresie. Strategia UE na rzecz syntezy jądrowej, podejmująca tę kwestię, zapewniłaby skuteczne i zharmonizowane stosowanie odpowiednich wymogów bezpieczeństwa w UE oraz ułatwiłaby wdrażanie technologii”.
4. Ryzyko wyprzedzenia przez państwa spoza UE, które już posiadają strategię na rzecz syntezy jądrowej – „Kilka państw spoza UE opublikowało niedawno swoje strategie na rzecz syntezy jądrowej, np.: Wielka Brytania, Japonia, czy USA”. Swoje strategie opracowały również państwa takie jak Francja i Niemcy.
Nowa strategia UE zamierza więc określić jasną ścieżkę prowadzącą do wdrożenia pilotażowej elektrowni termojądrowej, zbudować konkurencyjny ekosystem przemysłowy sprzyjający innowacjom w obszarze termojądrowym, uruchomić i rozwinąć łańcuch dostaw syntezy termojądrowej, a także przygotować i wdrożyć sprzyjające ramy regulacyjne sprzyjające rozwojowi tej gałęzi energetyki.
