Alert europejski: Kolejny element legislacji związany z bateriami. Tym razem zmianie ulegnie wykaz odpadów, aby wspomóc wdrażanie GOZ w UE

8 listopada zakończyły się konsultacje publiczne decyzji delegowanej Komisji Europejskiej ws. aktualizacji wykazu odpadów związanych z bateriami. Nowa decyzja wynika z konieczności uwzględnienia nowych rodzajów składów chemicznych baterii oraz nowych procesów produkcyjnych.

SUBSKRYBUJ NASZ NEWSLETTER LEGISLACYJNY

Kolejne zmiany dla producentów baterii

Jak wskazuje organ wykonawczy UE: „Baterie są jednym z kluczowych elementów umożliwiających zrównoważony rozwój, ekologiczną mobilność, czystą energię i neutralność klimatyczną. Rozporządzenie w sprawie baterii i zużytych baterii (tzw. rozporządzenie bateryjne)  wprowadza zharmonizowane ramy regulacyjne dotyczące całego cyklu życia baterii wprowadzanych na rynek UE. Aby pomóc w zarządzaniu odpadami, europejski wykaz odpadów, ostatnio zmieniony w 2014 r., zapewnia wspólną terminologię klasyfikacji odpadów w całej UE, w tym odpadów niebezpiecznych”.

Obecnie funkcjonujący wykaz odpadów ma już ponad 10 lat i nie spełnia aktualnych norm. Nie jest również zgodny z polityczną linią Komisji Europejskiej zakładającej osiągnięcie neutralności klimatycznej w 2050 r., a także pełne wykorzystanie idei gospodarki cyrkularnej. To właśnie z tego względu Komisja Europejska zamierza poprzez omawianą decyzję delegowaną poprawić obszary związane z identyfikacją, monitorowaniem i identyfikowalnością poszczególnych strumieni odpadów, a także kwestie związane z określaniem ich statusu jako odpadów niebezpiecznych lub innych niż niebezpieczne.

Co zmieniło się w trakcie ostatniej dekady?

Aby w pełni zrozumieć motywy działań Komisji Europejskiej w tym obszarze należy cofnąć się do wydarzeń z ostatnich 3 lat, kiedy to procedowany był akt ws. surowców krytycznych.

„Surowce krytyczne mają duże znaczenie gospodarcze dla Europy, a jednocześnie są bardzo podatne na zakłócenia w dostawach. […] oczekuje się, że popyt UE na metale ziem rzadkich wzrośnie 6-krotnie do 2030 r. i 7-krotnie do 2050 r., a na lit oczekuje się, że popyt UE wzrośnie 12-krotnie do 2030 r. i 21-krotnie do 2050 r. Obecnie Europa w dużym stopniu polega na imporcie, często z jednego kraju , a ostatnie kryzysy uwypukliły strategiczne zależności UE. Bez wspólnych i terminowych działań, dobrze funkcjonującego jednolitego rynku, odporności i konkurencyjności, europejskie gałęzie przemysłu i gospodarki nie będą w stanie sprostać wyzwaniom związanym z klimatem i cyfryzacją” – wskazuje Komisja Europejska w opisie ww. aktu.

Sam akt w swojej treści przewidywał ukierunkowaną zmianę wykazu odpadów w 2024 r. w celu uwzględnienia pojawienia się nowych chemikaliów baterii (w szczególności baterii litowych i niklowych), ewolucji procesów produkcji i recyklingu oraz właściwego sortowania, recyklingu i raportowania zużytych baterii w kontekście nowego rozporządzenia w sprawie baterii. Zmiana ma również na celu zwiększenie ochrony środowiska i zdrowia ludzkiego poprzez zapewnienie właściwego zarządzania odpadami związanymi z bateriami. W szerszym ujęciu należy to również postrzegać w kontekście dobrze funkcjonującego łańcucha wartości recyklingu, wspierającego stosowanie przepisów dotyczących wydajności recyklingu zużytych baterii oraz zawartości materiałów pochodzących z recyklingu w nowych bateriach.

Przebieg procesu legislacyjnego

Ze względu na fakt, że przedmiotem konsultacji jest decyzja delegowana, Komisja przewidziała uruchomienie wyłącznie wstępnych konsultacji publicznych w ramach, których zainteresowane strony mogły przekazywać swoje stanowiska odnoszące się do zaprezentowanego draftu dokumentu. Etap ten – uruchomiony 11 października br. – zakończony został dokładnie po 4 tygodniach, czyli 8 listopada br.

Sama treść decyzja była przedmiotem ukierunkowanych warsztatów, które odbyły się w dniu 21 listopada 2023 r. Dokument został również szczegółowo omówiony na forum Grupy Eksperckiej ds. odpadów w składzie obejmującym przedstawicieli państw członkowskich, przedsiębiorstw i społeczeństwa obywatelskiego dnia 8 maja 2024 r.

Choć docelowo prace nad dokumentem miały zakończyć się w III kwartale br. już dziś wiadomo, że podpis pod decyzją złoży już nowy komisarz, który planowo powinien objąć urząd na początku 2025 r.

Co z tego wynika?

Dokument wprowadza na listę odpadów nowe kody, a w tym te, które obejmują odpady niebezpieczne w celu identyfikacji frakcji pośrednich pochodzących z przetwarzania odpadów akumulatorowych, powszechnie określanych jako „czarne masy”. Klasyfikacja takich odpadów jako niebezpiecznych jest poparta aktualnymi informacjami na temat składu i klasyfikacji składników zgodnie z rozporządzeniem w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania (CLP), które wdraża globalnie zharmonizowany system w UE.

Co więcej, jak podaje organ wykonawczy UE: „Klasyfikacja strumieni odpadów związanych z akumulatorami wpływa na zakres, w jakim podlegają one obowiązującym przepisom dotyczącym przemieszczania odpadów zgodnie z rozporządzeniem w sprawie przemieszczania odpadów. Takie zasady zostały ustanowione w celu ochrony środowiska i zdrowia ludzkiego”. Oznacza to więc, że nowelizacja zastępuje obecny kod odpadów innych niż niebezpieczne dla baterii alkalicznych nowym kodem odpadów, zgodnie z którym wszystkie baterie alkaliczne są klasyfikowane jako odpady niebezpieczne.  Klasyfikacja baterii alkalicznych, pierwotnie oparta na ocenie dokonanej we wczesnych latach 90-tych, została dostosowana do postępu technicznego i naukowego poprzez uwzględnienie stężenia odpowiednich substancji w bateriach i ich niebezpiecznej klasyfikacji zgodnie z rozporządzeniem CLP”.