Koszt klimatyczny rosyjskiej inwazji na Ukrainę to prawie 25 mld euro. Rosjanie zniszczyli 24 proc. ukraińskich OZE
Całkowita wielkość emisji gazów cieplarnianych spowodowanych inwazją Rosji na Ukrainę w okresie luty-wrzesień 2022 r. mogła wynieść nawet 326,9 milionów ton – wynika z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego.
Rosyjska napaść na Ukrainę uderzyła nie tylko w ludzi i gospodarkę, ale także klimat i środowisko naturalne. Eksperci Polskiego Instytutu Ekonomicznego sporządzili raport analizujący trzy scenariusze emisji: minimalne, umiarkowane i maksymalne.
-Szacujemy, zależnie od scenariusza, że całkowita wielkość emisji gazów cieplarnianych spowodowanych inwazją Rosji na Ukrainę w okresie luty-wrzesień 2022 r. mogła wynieść 98,1 mln t ekwiwalentu CO2 w scenariuszu minimalnych emisji, 212,7 mln t w umiarkowanym i aż 326,9 mln t w scenariuszu maksymalnych emisji. Koszty klimatyczne wojny szacujemy w związku z tym na 6,5 - 25,5 mld EUR, co przekłada się na 10-19 proc. PKB Ukrainy - mówi Kamil Lipiński, analityk instytutu z zespołu klimatu i energii.
Co wpłynęło na koszty
Koszty klimatyczne wojny wiążą się z działaniami bezpośrednio wojennymi, takimi jak przemieszczanie się wojsk, niszczenie sprzętu wojskowego, czy zniszczenia infrastruktury energetycznej, ale także skutkami w szerszej perspektywie - migracjami wojennymi, kosztami opóźnienia rozwoju ukraińskich OZE i wydłużającą się perspektywą odbudowy i modernizacji ukraińskiego sektora energetycznego.
Działania militarne w postaci przemieszczania się wojsk i zniszczeń sprzętu ciężkiego, odpowiadają za powstanie od 474 tys. do 1007 tys. ton ekwiwalentu dwutlenku węgla. Wobec tego, niezależnie od rozpatrywanego scenariusza mówimy tu jedynie o 3% emisji, wywołanych wojną.
Łączna emisja CO2 z działań wojennych (w tys. t)
Źródło: Raport PIE
Znacznie większą rolę odegrały pożary. Na ich nasilenie miały wpływ bombardowania, wymiany ognia, utrudniona praca straży pożarnej, ale także celowe pustoszenie ekosystemu. Według danych NASA, w przeciągu pierwszych czterech miesięcy, spalone mogło zostać nawet 100 tys. ha lasów. W tym czasie Ukraina odnotowała 78 razy więcej alarmów pożarowych w porównaniu z analogicznym okresem w poprzednich latach. Wyrządzone szkody, nawet w najbardziej optymistycznym scenariuszu doprowadziły do emisji rzędu 4,5 miliona ton CO2.
Anomalie termiczne na terenie Ukrainy w marcu 2021 roku
Anomalie termiczne na terenie Ukrainy w marcu 2022 roku
Celem Rosjan stały się także zapasy paliw kopalnych i infrastruktura przeznaczona do ich magazynowania i transportowania. Ministerstwo Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych przyjmuje, że od początku działań wojennych do końca sierpnia, zniszczono 144,3 tys. t paliw, co z kolei równa się emisjom rzędu 0,499 mln t CO2. Z drugiej strony analitycy Instytutu Kijowskiej Szkoły Ekonomii podejrzewają, że trend mógł być zupełnie odwrotny. Wybuch wojny doprowadził do znacznego spadku przesyłu gazu oraz jego konsumpcji. W sytuacji, kiedy doszłoby do oszczędzenia znaczącego wolumenu błękitnego paliwa, redukcja emisji ekwiwalentu CO2 przez ostatnie kilka miesięcy osiągnęłaby 8,8 mln ton.
Wartość ekwiwalentu emisji CO2e związanych z uszkodzeniem infrastruktury ropy i gazu (w mln t CO2e)
Wojna drastycznie zmieniła sytuację migracyjną w Europie. Według szacunków Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców, w okresie luty-wrzesień 2022 r. 13,7 mln osób wyjeżdżało z Ukrainy, a do Ukrainy wjeżdżało 6,5 mln osób. Sam transport był odpowiedzialny za stosunkowo mało emisji, bo jedynie 1,9 mln t ekwiwalentu CO2. Znacznie ważniejszą rolę odegrał pobyt poza granicami Ukrainy. Większość uchodźców zamieszkała w krajach, których gospodarki są znacznie bardziej emisyjne od ukraińskiej w związku z tym, w ciągu ośmiu miesięcy emisja wzrosła o dodatkowe 21,4 mln t ekwiwalentu CO2.
Dostawy ropy z Polski uchronią Berlin przed brakiem paliwa
Rola Zachodu
Biorąc pod uwagę koszty klimatyczne inwazji nie możemy pominąć procesu odbudowy ukraińskiej infrastruktury. Według prognoz, minimalne koszty jej restytucji wyniosą 235 mld EUR.
Minimalne koszty odbudowy zniszczonej i uszkodzonej infrastruktury ukraińskiej według IKSE (w mld EUR)
Źródło: Raport PIE
Naprawa tak potężnych zniszczeń może przyczynić się do emisji nawet 232,5 mln t CO2. Kluczowe rolę odegra tu współpraca Ukrainy z Zachodem. Ze względu na niższą intensywność emisji zachodnich gospodarek, odbudowa finansowana częściowo przez UE mogłaby ograniczyć produkcję dwutlenku węgla o 13% i nawet 32%, jeżeli do pomocy dołączyłyby się gospodarki USA i Wielkiej Brytanii.
Pomoc Zachodu będzie kluczowa także w procesie odbudowy ukraińskiego sektora OZE. Przed rozpoczęciem wojny odnawialne źródła energii zyskiwały na znaczeniu w ukraińskiej energetyce. Od 2017 do 2021 roku, wielkość mocy zainstalowanych w OZE wzrosła z 8,0 GW do ponad 16,7 GW.
Moce zainstalowane w odnawialnych źródłach energii na terytorium Ukrainy (w GW)
Według szacunków, do września Rosjanie zniszczyli co najmniej 4GW odnawialnych źródeł energii, co stanowi 24% mocy OZE zainstalowanych na terytorium Ukrainy. W przypadku braku odpowiedniej pomocy ze strony zachodnich partnerów szansę na odbudowanie sektora odnawialnych źródeł energii w ciągu najbliższych kilku lat drastycznie maleją. Jeżeli jednak Zachód zdecydowałby się zaangażować w zieloną odbudowę, moce zainstalowane w OZE mogą być dwukrotnie większe niż przed rozpoczęciem wojny.
Co z tego wynika?
Wojna nadal trwa i ciężko precyzyjnie przewidzieć jej skutki. Pewne jest, że koszty klimatyczne będą odczuwalne jeszcze długo po jej zakończeniu. W najlepszym scenariuszu inwazja obciąży planetę 98,1 mln ton ekwiwalentu CO2, co z kolei przełoży się na koszty 4% ukraińskiego PKB. Kluczem do odciążenia kosztów będzie międzynarodowa współpraca, która pozwoli uniknąć nawet 115 mln t emisji CO2 i ograniczyć koszty klimatyczne wojny o 8,9 mld EUR.
