Orlen zajmuje miejsce Gazpromu na Słowacji. Tworzy się rynek dla nowych gazoportów w Zatoce Gdańskiej

Polski koncern wypełnia lukę po rosyjskim Gazpromie. Grupa Orlen podpisała umowę z ZSE Energia, jednym z kluczowych dostawców gazu na Słowacji. Kontrakt przewiduje dostawę gazu ziemnego, który pokryje około 30% rocznego zapotrzebowania słowackiej firmy.
 

Orlen wchodzi na Słowację
 

Orlen dostarczy gaz ziemny od stycznia do końca 2025 roku. Surowiec, pochodzący m.in. z USA, będzie transportowany w formie skroplonej do terminala LNG w Kłajpedzie, gdzie Orlen posiada długoterminową rezerwację mocy. Po regazyfikacji, gaz zostanie przesłany gazociągiem Polska-Litwa do polskiego systemu gazowego, a następnie interkonektorem Vyrava na Słowację. Jest to pierwszy przypadek, gdy słowacka firma sprowadzi gaz ziemny z północnego kierunku. 
 

Przez lata monopol Gazpromu na rynkach gazowych w Europie Środkowej wykorzystywał brak interkontektorów międzynarodowych na linii północ-południe. Infrastruktura łączyła odbiorców równoleżnikowo wyłącznie z Rosją. To uniemożliwiało płynny handel międzynarodowy i dywersyfikację. 

Zobacz także: Gazprom składa zachodnim klientom propozycję nowej formuły współpracy. Czy zachodnie firmy złapią haczyk?
 

Warto nadmienić, że wolumen dostaw z Orlenu pokryje około jedną trzecią rocznego zapotrzebowania klientów Grupy ZSE, co czyni ZSE Energia drugim co do wielkości dostawcą gazu na Słowacji. Orlen nie podał dokładnego wolumenu, ale roczne zapotrzebowanie Słowacji na błękitne paliwo wynosiło w 2023 r. nieco ponad 4 mld m3 surowca. To pozwala oszacować skalę umowy.
 

Być może w niedalekiej przyszłości ten wolumen zostanie jeszcze rozbudowany. Polsko – słowacki interkonektor ma przepustowość roczną sięgającą 4,7 mld m3 w kierunku Słowacji. Tymczasem spółka Gaz-System analizuje obecnie zapotrzebowanie rynkowe dla projektów dwóch nowych terminali gazowych w Zatoce Gdańskiej.

Rozpad imperium Gazpromu w Europie Środkowej
 

Podpisanie umowy Orlenu i ZSE Energia było możliwe dzięki nowym międzysystemowym połączeniom gazowym, które w ostatnich latach połączyły Polskę z innymi krajami Europy Środkowo-Wschodniej i państwami bałtyckimi. Te połączenia umożliwiają Orlenowi sprzedaż gazu zarówno w kraju, jak i za granicą, opierając się na zdywersyfikowanym portfelu źródeł gazu. Cena gazu w ramach umowy będzie ustalana zgodnie z warunkami rynkowymi.
 

Warto podkreślić, że ZSE Energia znajduje się w sporze prawnym z rosyjskim Gazpromem z powodu wstrzymania dostaw gazu na Słowację w 2022 roku. Kryzys energetyczny osiągnął wówczas szczyt z powodu ograniczenia eksportu gazu z Rosji oraz inwazji na Ukrainę. Pozwy przeciw Gazpromowi złożyły firmy takie BBL, CEZ, ZSE Energia, OMV, Uniper i NET4GAS. Sąd arbitrażowy w Petersburgu zakazuje jednak kolejnym firmom korzystania z arbitrażu międzynarodowego w Sztokholmie, domagając się, by sprawy były rozstrzygane w rosyjskiej jurysdykcji. W dłuższej perspektywie stanowisko Rosjan nie ma jednak większego znaczenia.
 

Co z tego wynika?
 

Zawarcie umowy między Orlenem a ZSE Energia jest symbolem rosnącej współpracy przedsiębiorstw z Europy Środkowo-Wschodniej w celu dywersyfikacji źródeł dostaw oraz wzmocnienia bezpieczeństwa energetycznego. Orlen de facto zajmuje miejsce rosyjskiego Gazpromu jako partner ZSE Energia, co stanowi ważny krok w stronę uniezależnienia się regionu od dostaw rosyjskiego gazu.
 

Wspomniana współpraca może być także interesująca z perspektywy budowy przez Polskę nowych terminali w Zatoce Gdańskiej (chodzi o dwie jednostki FSRU o przepustowości około 10 mld m3). Docelowo część sprowadzanego tą drogą gazu może trafiać na Słowację i prawdopodobnie do Czech.
 

Warto przypomnieć, że w ubiegłym roku nadzorujący projekty nowych gazoportów Gaz-System poinformował, iż „wyniki przeprowadzonej w marcu 2023 r. niewiążącej procedury badania zapotrzebowania na dodatkową zdolność regazyfikacji Terminalu FSRU w Zatoce Gdańskiej wskazały na znaczące zainteresowanie uczestników rynku zwiększeniem zdolności regazyfikacji Terminalu FSRU, a także eksportem gazu w regionie, dlatego też podjęta została decyzja o rozpoczęciu działań zmierzających do uruchomienia wiążącej procedury Open Season dla Terminalu FSRU 2”.