Alert europejski: Zeroemisyjne budynki mieszkalne? Tak! Już od 2030 r.

Trwa oczekiwania na ostateczne głosowanie Parlamentu Europejskiego przepisów wchodzących w skład nowelizacji dyrektywy o charakterystyce energetycznej budynków (EPBD). To znacząca zmiana dla sektora budowlanego, który zobligowany będzie do stawiania wyłącznie zeroemisyjnych budynków od 2030 r.

Obszar:

Po raz pierwszy w UE problematyka związana z efektywnością energetyczną budynków została zauważona w 2002 r. Pierwsza wersja dyrektywy o charakterystyce energetycznej budynków (EPBD) wynikała bezpośrednio z konkluzji Rady z 2000 r., w których zaakceptowany został wstępny plan odnoszący się do działań w obszarze efektywności energetycznej oraz zestaw kierunkowych środków dot. sektora budowlanego.

Pierwotnym celem dyrektywy z 2002 r. była poprawa parametrów budynków za pomocą instrumentów informacyjnych i regulacyjnych. Instrumenty te zawierały obligację dot. wprowadzenia metodologii liczenia parametrów energetycznych i wprowadzenie minimalnych wymagań w zakresie efektywności energetycznej budynków, możliwych do osiągnięcia przy zachowaniu opłacalności ekonomicznej inwestycji.

Wraz ze zmieniającymi się założeniami związanymi z polityką energetyczno-klimatyczną założenia regulacji również uległy zmianie. Celem nadrzędnym obecnie procedowanych przepisów jest osiągnięcie zeroemisyjności budynków, a tym samym wsparcie UE w realizacji ambicji związanej z neutralnością klimatyczną w 2050 r.

Punktem wyjścia do obecnie procedowanej nowelizacji dyrektywy o charakterystyce energetycznej budynków jest fakt, że budynki w UE odpowiadają za 40% zużycia energii i aż 36% emisji gazów cieplarnianych. Nie sposób również zapomnieć o dokumencie strategicznym, który został zaprezentowany przez Komisję Europejską w 2020 r. Mowa o strategii pn. „Fala Renowacji”, która stanowiła bezpośrednią podstawę dla obecnie finalizowanych przepisów EPBD, które dziś są jednym z ważniejszych elementów pakietu „Fit for 55”.

Zobacz także: Alert europejski: Ryzyko klimatyczne? Komisja Europejska analizuje możliwości zarządzania tym obszarem

Ścieżka legislacyjna:

Inicjatywa w całości prowadzona była przez Dyrekcję Generalną ds. Energii (DG ENER), Departament ds. Sprawiedliwej Transformacji, Konsumentów, Bezpieczeństwa Energetycznego, Efektywności Energetycznej i Innowacji (ENER.B) oraz Wydział ds. Budynków (ENER.B.3).

Prekonsultacje publiczne służące zebraniu wstępnych opinii zostały uruchomione przez Komisję Europejską 22 lutego 2021 r. Następnie, pod koniec marca opublikowany został kwestionariusz konsultacyjny, który był dostępny dla zainteresowanych stron do 22 czerwca 2021. Ze względu na znaczenie projektowanych przepisów, a także ilość zgłoszonych uwag, proces analiz stanowisk i uzupełnionych kwestionariuszy trwał ponad 6 miesięcy. Ostatecznie 15 grudnia 2021 r. Komisja zaprezentowała projekt nowelizacji dyrektywy i przekazała go do prac w Parlamencie Europejskim.

W Parlamencie Europejskim do prac nad nowymi przepisami została wyznaczona Komisja ds. Przemysłu, Badań Naukowych i Energii (ITRE), jako komisja przewodząca pracom, a także komisje wspierające tj. Komisja Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności (ENVI) wraz z Komisją Transportu i Turystyki (TRAN). Na posła sprawozdawcę wybrany został Ciarán Cuffe (Zieloni). Sprawozdanie końcowe z prac komisji ITRE przyjęte zostało dnia 9 lutego 2023 r. i poddane pod głosowanie na posiedzeniu komisji dnia 14 marca 2023 r. Wtedy też rozpoczęto działania zmierzające do uruchomienia negocjacji międzyinstytucjonalnych tzw. trylogów.

Nieformalne porozumienie w ramach trylogów przyjęte zostało 7 grudnia 2023 r. Następnie dnia 19 stycznia br. porozumienie to zostało oficjalnie zatwierdzone podczas posiedzenia komisji ITRE (38 głosów „za”, 20 głosów „przeciw” oraz 6 głosów „wstrzymujących się”). Całość nowelizacji dyrektywy zostanie teraz skierowana na ostateczne głosowanie podczas plenarnego posiedzenia Parlamentu Europejskiego. Głosowanie końcowe wstępnie planowane jest na marzec br.

Zobacz także: Alert europejski: Na ratunek dziurze ozonowej. Emisja F-gazów w UE blisko końca

Co z tego wynika?

Porozumienie między Parlamentem Europejskim a Radą stwierdza, że wszystkie nowe budynki powinny być zeroemisyjne od 2030 roku, przy czym nowe budynki użytkowane lub należące do administracji publicznej powinny być zeroemisyjne już od 2028 roku (to już za 4 lata).

Państwa członkowskie będą musiały zapewnić redukcję średniego zużycia energii pierwotnej w budynkach mieszkalnych o co najmniej 16% do 2030 roku i o co najmniej 20-22% do 2035 roku. Co więcej, będą również zobowiązane do renowacji (rozumianej jako wprowadzenie minimalnych wymogów dotyczących charakterystyki energetycznej) 16% budynków niemieszkalnych o najgorszej charakterystyce do 2030 r. i 26% budynków tej samej kategorii do 2033 r.

Dodatkowym aspektem jest zobligowanie państw członkowskich do stopniowego wdrażania instalacji słonecznych w budynkach publicznych i niemieszkalnych, w zależności od ich wielkości, oraz we wszystkich nowych budynkach mieszkalnych do 2030 r. z zastrzeżeniem odpowiednich względów technicznych oraz ekonomicznych.

To jednak nie wszystko – państwa członkowskie będą musiały również przyjąć środki mające na celu dekarbonizację systemów grzewczych i stopniowe wycofywanie paliw kopalnych w sektorze ogrzewania po to, aby całkowicie wycofać się z wykorzystywania kotłów na paliwa kopalne do 2040 roku. Dyrektywa określa również końcową datę subsydiowania kotłów na paliwa kopalne na 2025 rok. Niektóre zachęty wciąż będą jednak możliwe. Dotyczyć to będzie wyłącznie hybrydowych systemów grzewczych, takich jak te łączące kocioł z instalacją solarną lub pompą ciepła.

Porozumienie pozwala jednak na wyłączenie spod działania przepisów zawartych w dyrektywie budynków rolniczych, zabytkowych i objętych ochroną ze względu na ich szczególne walory architektoniczne lub historyczne (dotyczyć to będzie również miejsc kultu oraz kościołów).