Alert europejski: Komisja Europejska udoskonala cyfrową megabazę danych środowiskowych. Wielkie oko Brukseli będzie odtąd widziało wszystko

Na ostatniej prostej obecnej kadencji Komisja Europejska uruchomiła konsultacje publiczne zmierzające do nowelizacji dyrektywy INSPIRE, która zobowiązuje organy państw członkowskich UE do udostępniania danych przestrzennych. Nowe przepisy mają dodatkowo ułatwić przedsiębiorcom, NGO’som i osobom fizycznym podejmowanie świadomych decyzji, w tym również środowiskowych.

ZAPISZ SIĘ NA BEZPŁATNY NEWSLETTER LEGISLACYJNY

Obszar legislacyjny działań Komisji Europejskiej ws. GreenData4All

Już w 2020 roku Komisja Europejska w swoim komunikacie pn. „Europejska strategia w zakresie danych” stwierdziła, że: „Udostępnienie większej ilości danych i poprawa sposobu ich wykorzystania ma zasadnicze znaczenie dla sprostania wyzwaniom społecznym, klimatycznym i środowiskowym, co przyczyni się do stworzenia zdrowszych, bogatszych i bardziej zrównoważonych społeczeństw. Pozwoli na przykład formułować lepsze strategie polityczne służące osiąganiu celów Europejskiego Zielonego Ładu”.

Inicjatywa znana pn. „GreenData4All” zapowiedziana w w/w strategii ma więc na celu aktualizację i dalsze rozwinięcie obecnie funkcjonujących przepisów dyrektywy INSPIRE, zwłaszcza w obszarze dostępności geoprzestrzennych danych środowiskowych.

Dyrektywa INSPIRE (Infrastructure Spatial Information in Europe – Innfrastruktura Informacji Przestrzennej w Europie) powstała w 2007 roku, a jaj głównym założeniem było: „Zapewnienie osobom fizycznym i przedsiębiorstwom lepszego dostępu do danych przestrzennych, co może pomóc im w podejmowaniu świadomych decyzji dotyczących interakcji ze środowiskiem […]. Dyrektywa zobowiązuje wszystkie państwa członkowskie UE do stworzenia i utrzymania krajowych infrastruktur i katalogów danych, które są publicznie dostępne, aby ułatwić wyszukiwanie danych przestrzennych i dostęp do nich”.

Ścieżka legislacyjna działań Komisji Europejskiej ws. GreenData4All

Prekonsultacje związane z inicjatywą „GreenData4All” rozpoczęły się 26 lutego br., a zakończą się 25 marca. Ze względu na fakt, że konsultacje dotyczyć będą prac nad obszernym wnioskiem ustawodawczym – aktualizacją dyrektyw(y) – Komisja zamierza także uruchomić kwestionariusz. Powinien on zostać udostępniony jeszcze w I kwartale br., jednakże wszystko może ulec przesunięciu.

Organ wykonawczy UE zamierza także podjąć serię działań uzupełniających zwyczajny proces konsultacyjny tj. przeprowadzić serię wywiadów zarówno z ekspertami, jak i przedstawicielami zainteresowanych stron. Tu warto podkreślić, że grupę docelową tworzą zarówno przedstawiciele administracji publicznej, jak i NGO’sy zainteresowane kwestiami związanymi ze środowiskiem.

Za przeprowadzenie procesu konsultacji, jak i analizę zgłoszonych w jego trakcie uwag odpowiada Dyrekcja Generalna ds. Środowiska (DG ENV), wraz z Departamentem ds. Strategii, cyfryzacji, lepszego regulowania prawa i analiz gospodarczych. Gotowy projekt nowelizacji przepisów unijnych powinien zostać zaprezentowany w I kwartale 2025 r. (na początku kadencji kolejnej Komisji Europejskiej).

Co z tego wynika?

W wyniku ostatniej oceny funkcjonowania dyrektywy INSPIRE prowadzonej w latach 2020-21, a także uchwalenia nowej legislacji, Komisji doszła do wniosku, że niezbędne jest usprawnienie je działania:

„Przepisy dyrektywy INSPIRE dotyczące udostępniania środowiskowych danych przestrzennych stają się zbyt nakazowe, zbyt sztywne i nie opierają się na nowszych przepisach horyzontalnych dotyczących danych. Nie są one zatem dostosowane do wykorzystania w przyszłej przestrzeni danych Europejskiego Zielonego Ładu. Ryzyko rozbieżnych przepisów może zwiększyć obciążenie dostawców i użytkowników danych oraz doprowadzić do rozproszenia oferty danych.Dane w ramach dyrektywy INSPIRE mają ograniczone zastosowanie w opracowywaniu i wdrażaniu polityki ochrony środowiska (ocena skutków, monitorowanie i sprawozdawczość, ocena). Dyrektywa INSPIRE koncentruje się na danych geoprzestrzennych. W dużej mierze brakuje danych opisujących stan środowiska i presję na środowisko.Dyrektywa INSPIRE w dużym stopniu koncentruje się na publikowaniu danych przestrzennych będących w posiadaniu dostawców danych i nie uwzględnia szybko zmieniających się potrzeb użytkowników ani sposobu i celu wykorzystania danych”.

Wśród kluczowych celów związanych z obecnie uruchomioną inicjatywą znajdują się kwestie dot. uproszczenia i modernizacji przepisów technicznych czy też wykorzystania udostępniania danych na podstawie dyrektywy INSPIRE jako standardowego procesu udostępniania danych w polityce ochrony środowiska, ułatwiając tym samym sprawozdawczość zgodnie z przepisami UE w zakresie ochrony środowiska.

Jak podaje Komisja: „Dzięki szybszemu dostępowi do danych, większej przejrzystości ocen oddziaływania na środowisko i kształtowaniu polityki oraz rozwojowi produktów i usług w zakresie zielonych danych wsparcie uzyskają prace prowadzone w zakresie ochrony środowiska i przeciwdziałania skutkom zmiany klimatu”.