Alert europejski: Coraz bliżej ostatecznego kształtu dyrektywy ws. emisji przemysłowych (IED)
11 lipca br. Parlament Europejski podczas posiedzenia plenarnego przyjął poprawki do jednego z kluczowych aktów legislacyjnych dot. unijnego przemysłu – dyrektywy ws. emisji przemysłowych (IED). Kolejnym etapem prac będą rozmowy trójstronne (trylogi), które planowane są po okresie wakacji.
Obszar legislacyjny:
W przedstawionych przez Komisję Europejską założeniach związanych z Europejskim Zielonym Ładem organ wykonawczy UE zobowiązał się do przeprowadzenia rewizji dyrektywy ws. emisji przemysłowych (IED). Celem rewizji jest zwiększenie ambicji, zgodnie z nowym unijnym celem dot. „zerowych zanieczyszczeń”, a także nową odsłoną unijnej polityki energetyczno-klimatycznej.
Dyrektywa ws. emisji przemysłowych jest główną regulacją odnosząca się do emisji zanieczyszczeń pochodzących bezpośrednio z sektora przemysłowego. Obejmuje ona swoim zasięgiem ok. 52 tys. dużych instalacji, a w tym: elektrownie, rafinerie, zakłady przetwórcze, zakłady spalania odpadów, zakłady produkcyjne (metali, cementu, szkła, chemikaliów, papieru, żywności oraz napojów). Instalacje te – zgodnie z zapisami IED – muszą działać zgodnie z pozwoleniami wydanymi przez krajowe władze, a technologie w nich zastosowane muszę być oparte na „najlepszych dostępnych technikach” tj. konkluzji BAT.
W ramach przeprowadzonej przez Komisję Europejską ewaluacji funkcjonowania IED: „zidentyfikowano szereg obszarów, w których można poprawić funkcjonowanie ram prawnych, aby lepiej przyczynić się do osiągnięcia celów [przyp. red. – takich jak m.in. neutralność klimatyczna]”. Wśród konkretnych obszarów, które w ocenie Komisji należy doprecyzować to kwestie takie jak:
- sektory poza zakresem dyrektywy IED, które powodują duże zanieczyszczenie i dla których dyrektywa IED mogłaby być odpowiednim instrumentem polityki,
- porównywalność wdrażania przez państwa członkowskie wymogów UE, w tym konkluzji BAT, w zakresie pozwoleń i weryfikacji,
- wkład w redukcję emisji przemysłowych oraz rozwój GOZ,
- opracowanie nowych konkluzji BAT.
W trakcie prac stwierdzono, że: „Przeprowadzone do tej pory oceny wskazują, że koszty zapewnienia zgodności z wymogami dyrektywy IED i konkluzji BAT są stosunkowo niewielkie. Przemysł prawdopodobnie będzie musiał dokonać znaczących inwestycji w przyszłości, aby wesprzeć przejście do neutralności klimatycznej. Przemysł może również przyczynić się do zmniejszenia zużycia zasobów i promowania gospodarki o obiegu zamkniętym. Może to wymagać inwestycji, ale pomogłoby uniezależnić gospodarkę UE od przyszłych ograniczeń zasobów naturalnych i związanych z nimi kosztów. Zmiany w dyrektywie IED mogą wpłynąć na wielkość i harmonogram takich inwestycji. Jeśli [przyp. red. – nowe] sektory zostaną dodane do zakresu dyrektywy IED, ich operatorzy będą musieli ponieść koszty dostosowania, w szczególności w celu wdrożenia BAT. Tam, gdzie było to możliwe do oceny, korzyści społeczne wynikające z dyrektywy IED znacznie przewyższyły jej koszty ekonomiczne. Pod warunkiem, że ogólna architektura pozostanie zasadniczo podobna, sytuacja ta nie powinna ulec zmianie. Oczekuje się, że promowanie usprawnień procesów i oczyszczania spalin będzie miało pozytywny wpływ na innowacje i badania”.
Ścieżka legislacyjna:
Prekonsultacje dot. aktualizacji przepisów zawartych w dyrektywie ws. emisji przemysłowych uruchomione zostały w marcu 2020 r. i trwały przez okres 4 tygodni (do 21 kwietnia). Ponad 6 miesięcy później (pod koniec grudnia tego samego roku) Komisja Europejska uruchomiła właściwy etap konsultacji tj. kwestionariusz, który był dostępny dla zainteresowanych stron do 23 marca 2021 r.
Propozycja nowelizacji dyrektywy została oficjalnie zaprezentowana 5 kwietnia 2022 r. Wraz z publikacją nowego brzmienia dyrektywy wniosek został skierowany do prac w Parlamencie Europejskim. W Parlamencie Europejskim wniosek przekazany został do Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności (ENVI) [komisja przewodząca pracom]. Ze względu na zakres tematyczny wniosku do wsparcia prac członków Komisji ENVI zostały wyznaczone także m.in.: Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii (ITRE) oraz Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi (AGRI). Na posła sprawozdawcę został wyznaczony Radan Kanev (EPL), a sprawozdawcami cieniami zostali: Mohammed Chahim (S&D), Michal Wiezik (Renew), Jutta Paulus (Zieloni), Danilo Oscar Lancini (ID), Anna Zalewska (EKiR) oraz Marisa Matias (GUE/NGL).
Prace w Parlamencie odbywają się w ramach zwyczajnej procedury ustawodawczej. Komisja ENVI rozpatrzyła projekt sprawozdania dnia 30 listopada 2022 r., zaś przyjęła je dopiero 24 maja 2023 r. 11 lipca br. sprawozdanie z prac Komisji ENVI (zawierające propozycje poprawek) było również przedmiotem głosowania podczas posiedzenia plenarnego – obecnie zaś trwa oczekiwanie na rozpoczęcie rozmów trójstronnych.
Alert europejski: ruszają konsultacje ws. technologii wychwytywania i magazynowania CO2
Co z tego wynika?
W zaktualizowanych przepisach Komisja Europejska rozszerzyły zakres dyrektywy IED między innymi o górnictwo, wielkoskalową produkcję baterii, a także sektor rolniczy (hodowlę bydła). Obniżony został także próg, powyżej którego gospodarstwa hodowlane są objęte zakresem dyrektywy (tzw. "próg wydajności"). Dodatkowo, wymogi związane z warunkami pozwoleń wydawanych przez państwa członkowskie UE zostały wzmocnione, a zasady mające zastosowanie do naruszeń zostały zaostrzone. Co więcej, propozycja Komisji zawierała również obligację dla przedsiębiorstw objętych przepisami do opracowania, w ramach swojego systemu zarządzania środowiskowego, planów transformacji podkreślających, w jaki sposób przyczynią się do: „powstania zrównoważonej, czystej gospodarki o obiegu zamkniętym i neutralnej dla klimatu do 2050 roku”.
Nieco inne stanowisko przyjął Parlament Europejski oraz Komisja ENVI, która w projekcie sprawozdania: „sugeruje wyłączenie z zakresu dyrektywy montażu ogniw i zestawów baterii oraz ponowne rozważenie włączenia górnictwa. Proponuje również usunięcie z zakresu dyrektywy hodowli bydła, trzody chlewnej lub drobiu prowadzonej w kontekście drobnego rolnictwa rodzinnego i rolnictwa ekologicznego oraz znaczne podniesienie progu, powyżej którego gospodarstwa hodowlane są regulowane dyrektywą. Sprawozdawca proponuje nowy przepis umożliwiający przyspieszoną procedurę wydawania pozwoleń (18 miesięcy) dla instalacji, które mają kluczowe znaczenie dla osiągnięcia strategicznych celów UE do 2050 r., w oparciu o wykaz "technologii UE-50", który ma zostać ustanowiony w drodze aktu wykonawczego Komisji. Dodatkowo zaproponował, aby nowe wymogi dotyczące dopuszczalnych wielkości emisji i granicznych wartości efektywności środowiskowej miały zastosowanie wyłącznie do nowych instalacji lub w przypadku, gdy pozwolenia są aktualizowane zgodnie ze zmienionymi konkluzjami BAT po transpozycji dyrektywy, a także wprowadzenie możliwości opracowania przez spółki skonsolidowanego planu transformacji na poziomie korporacyjnym, dla wszystkich przedsiębiorstw w grupie”.
Ostatnie ze stanowisk – prezentowane przez Radę – obecnie zgadza się na włączenie górnictwa do dyrektywy, a także proponuje swoją wersję „progu wydajności” dla minerałów nieenergetycznych i rud produkowanych na skalę przemysłową w wysokości 500 t/dziennie. Co więcej, Rada zasugerowała dodatkowo wprowadzenie odstępstwa, pozwalającego na ustalenie mniej rygorystycznych dopuszczalnych wielkości emisji i dopuszczalnych poziomów efektywności środowiskowej niż poziomy wynikające z konkluzji BAT w przypadku kryzysu prowadzącego do poważnych zakłóceń lub niedoboru dostaw energii lub podstawowych zasobów, materiałów lub sprzętu.
