Polska ma zapłacić ok. 90 mln zł odszkodowania za wyrzucenie Baltony z Lotniska Chopina

Międzynarodowy operator sklepów wolnocłowych Flemingo Dutyfree, pośrednio większościowy udziałowiec giełdowej spółki Baltona, wygrywa arbitraż z Rzeczpospolitą Polską. Stały Trybunał Arbitrażowy w Hadze orzekł, że Rzeczpospolita Polska naruszyła zasadę uczciwego traktowania inwestycji Flemingo Dutyfree w Polsce wynikającą z dwustronnego traktatu zawartego między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej i Rządem Republiki Indii o wzajemnym popieraniu i ochronie inwestycji. Trybunał zasądził na rzecz Flemingo odszkodowanie w wysokości ok. 20 milionów Euro wraz z odsetkami i kosztami postępowania arbitrażowego.

Flemingo Dutyfree Shop Private Limited (Indie) („Flemingo”) jest międzynarodowym operatorem sklepów wolnocłowych. W 2010 r. podmiot zależny od Flemingo Dutyfree nabył akcje będącej wówczas na skraju upadłości spółki PHZ Baltona S.A. („Baltona”) od między innymi Państwowego „Porty Lotnicze” („PPL”) i Skarbu Państwa.W ciągu kilkunastu miesięcy od przejęcia kontroli nad Baltoną, spółka została zrestrukturyzowana i przekształcona w sprawnie działające przedsiębiorstwo.

Jednak od końca 2011 zaczęły się problemy Flemingo , kiedy to okazało się, że wieloletnia koncesja na prowadzenie sieci sklepów Baltona na dawnym Terminalu 1 warszawskiego Lotniska Chopina koliduje z planami inwestycyjnymi zarządcy Lotniska Chopina, tj. PPL. Nadzorowane przez Ministra Transportu PPL zamierzało w III kwartale 2012 r. zamknąć Terminal 1, by przeprowadzić jego modernizację z wykorzystaniem otrzymanych na ten cel środków unijnych. Tyle tylko, że będące podstawą koncesji umowy najmu miały obowiązywać jeszcze przez szereg lat i nie przewidywały możliwości ich rozwiązania na wypadek prac modernizacyjnych.

Nie mogąc rozwiązać tych umów bez odszkodowania oraz wobec braku zabezpieczenia środków na rekompensatę za ich zerwanie, PPL wdało się w konflikt ze spółką BH Travel Retail Poland sp. z o.o. („BH Travel”), tj. spółką córką Baltony, która bezpośrednio zarządzała siecią sklepów na Terminalu 1 Lotniska Chopina.

PPL wypowiedziało umowy najmu ze skutkiem natychmiastowym, pod pretekstem rzekomego technicznego naruszenia tych umów przez BH Travel. Niezależnie od sporu między BH Travel i PPL, dotyczącego skuteczności wypowiedzenia umów najmu, prowadzonego przed właściwymi polskimi sądami, zakres i charakter działań, podjętych przez organy i podmioty, przed którymi Polska jest odpowiedzialna zgodnie z prawem międzynarodowym i mających na celu zabezpieczenie realizacji inwestycji publicznej na lotnisku Chopina z naruszeniem norm ochrony inwestycji, spowodowały odwołanie Flemingo do arbitrażu międzynarodowego.

W styczniu 2014 r. Flemingo wystąpiło z pozwem przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej do właściwego trybunału arbitrażowego w związku z bezprawnym wywłaszczeniem inwestycji Flemingo oraz naruszeniem przez Polskę zobowiązań o „sprawiedliwym i równym traktowaniu” wynikających z umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej i Rządem Republiki Indii o popieraniu i ochronie inwestycji („Traktat”).

Po pięciu dniach przesłuchań w październiku 2015 r., trybunał wydał wyrok z datą przypadającą na dzień 12 sierpnia 2016 r. Wyrok został dopuszczony do publikacji w dniu 26 października 2016 r.

Trybunał uznał roszczenia Flemingo. W wyroku: (i) uznano, że Rzeczypospolita Polska dopuściła się naruszenia zasady sprawiedliwego i równego traktowania inwestycji (art. 3 ust. 2 Traktatu) oraz
zakazu wywłaszczenia bez odszkodowania (art. 5 ust. 1 Traktatu), (ii) zasądzono kwotę w sumie ponad 20 milionów Euro wraz z odsetkami i kosztów postępowania arbitrażowego.

Większościowym udziałowcem Grupy Flamingo, Atul Ahuja, skomentował decyzję w następujący sposób:

Działamy na wielu lotniskach na świecie. Ich rozwój i rozbudowę zawsze uważamy za szansę i okoliczność korzystną dla nas, dla naszych partnerów zarządzających lotniskami i nade wszystko dla naszych wspólnych klientów.

W tym przypadku, byłe Ministerstwa Transportu, PPL i innych organów publicznych podjęły działania metodą faktów dokonanych, prowadzącą do efektywnego unicestwienia istotnej części naszej inwestycji w Polsce. Stąd musieliśmy skorzystać z przysługujących nam mechanizmów pod prawem międzynarodowym.

Wprawdzie nie do końca jesteśmy zadowoleni z wysokości odszkodowania, ale uważamy, że sprawiedliwości stało się zadość.

Mamy nadzieję, że ten sporny etap skończy się możliwie szybko. Obecnie czekamy na wykonanie przez właściwe organy w Polsce wyroku oraz mamy nadzieję, iż władze Rzeczypospolitej Polskiej będą respektowały postanowienia umowy o wzajemnym wspieraniu i ochronie inwestycji podpisanej pomiędzy Polską i Indiami.

Zarówno dla nas, jak i dla szeregu inwestorów z Indii, dynamiczny rynek polski jest szczególnie interesujący. Kluczowym czynnikiem przy podejmowaniu decyzji o dokonaniu inwestycji jest jednak pewność, że zasada sprawiedliwego i równego traktowania inwestorów w danym kraju są w pełni respektowane. Jestem przekonany, że obowiązek zapewnienia uczciwego i równego traktowania inwestorów i ich inwestycji w Polsce jest priorytetem dla władz publicznych, zaś spór z Flemingo stanowił jednostkowy wypadek, który wkrótce zostanie właściwie zaadresowany wykonaniem zapadłego wyroku arbitrażowego.

Flemingo International Limited prowadzi sprzedaż detaliczną towarów wolnocłowych w 22 krajach na świecie i jest jedynym właścicielem Ashdod Holdings, będącego większościowym akcjonariuszem giełdowej spółki Baltona.

Grupa Kapitałowa Przedsiębiorstwo Handlu Zagranicznego Baltona S.A. zajmuje się sprzedażą towarów w sklepach wolnocłowych zlokalizowanych przede wszystkim w portach lotniczych oraz na przejściach granicznych. Placówki handlowe Grupy są zlokalizowane w Polsce (większość), w Rumunii, we Francji, we Włoszech, na Ukrainie oraz w Belgii, Niemczech i Holandii. Ponadto Grupa zajmuje się m. in. zaopatrywaniem placówek dyplomatycznych, a także załóg statków i okrętów cumujących w polskich portach morskich (działalność shipchandlerska). W 2012 roku Grupa rozszerzyła swoje portfolio o działalność gastronomiczną (sprzedaż posiłków i napojów w punktach gastronomicznych i kawiarniach zlokalizowanych w pobliżu lub na terenie portów lotniczych lub dworców kolejowych) i sprzedaż towarów w kanale B2B. W 2010 r. spółka PHZ Baltona S.A. pozyskała inwestora strategicznego - Flemingo International Limited z siedzibą w Dubaju, który jest międzynarodowym operatorem sklepów wolnocłowych posiadającym ponad 140 sklepów w 32 krajach. Przedsiębiorstwo Handlu Zagranicznego Baltona S.A. jest spółką publiczną, której akcje są notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie.

Źródło: Flemingo Dutyfree, Baltona