Świece japońskie - Formacje tweezers jako sygnał odwrócenia trendu
W poniższym artykule przedstawione zostaną formacje świecowe, które z niewiadomych względów są pomijane w polskojęzycznych publikacjach dotyczących analizy technicznej (lub można znaleźć jedynie śladowe wzmianki na ich temat w Internecie), mimo że niejednokrotnie okazują one swoją znaczną przydatność w praktyce inwestycyjnej. Narzędzia te to:
Formacje świecowe tweezers top i tweezers bottom
Poniżej postaram się pokrótce opisać wymienione formacje i zilustrować ich działanie przykładami opartymi o notowania kontraktów na WIG20.
Formacje te zostały opisane w pierwszej książce Steve’a Nisona „Japanese candlestick charting techniques” dotyczącej w całości jedynie świec japońskich. Niestety publikacja ta nie doczekała się przekładu na język polski – na rodzimym rynku dostępna jest tylko druga książka Nisona „Świece i inne japońskie techniki analizowania wykresów” (WIG-Press, Warszawa 1996), w której formacje świecowe - z racji omawiania pozostałych japońskich technik, takich jak wykresy kagi czy renko – są omawiane bardziej zdawkowo i w mniejszym zakresie.
W języku angielskim słowo tweezers oznacza pensetę – i takie też skojarzenie można sobie wyrobić, oglądając na wykresach formacje tweezers top oraz tweezers bottom. W wersji książkowej są to formacje odwrócenia trendu, które powstają wskutek utworzenia się na wykresie dwóch świec, których maksima (w przypadku tweezers top) lub minima (w przypadku tweezers bottom) położone są na tym samym albo niemal tym samym poziomie. Formację te uwidaczniają sposób odczytywania wsparć i oporów wynikający z analizy świec japońskich – prócz połowy korpusu, również krańce świec są interpretowane jako istotne poziomy cenowe. Zasadę działania formacji można też łatwo wyjaśnić, używając analogii do klasycznej analizy wykresów – formacje tweezers na wykresie dziennym to nic innego jak efekt powstania intradayowych formacji podwójnego szczytu lub podwójnego dna.
Poniżej przedstawię przykłady obu omawianych formacji na dziennym wykresie notowań FW20. Dość wymowny przykład działania formacji tweezers top przedstawia poniższy obrazek:
Tweezers top na FW20, 31 lipca i 6 sierpnia 2008
Jak widać, po uformowaniu się formacji tweezers top na szczycie trwającego kilkanaście sesji ruchu wzrostowego zapowiedziało zdecydowany odwrót w dół. Rozpoznanie takiej formacji na wykresie pozwala zająć zyskowną krótką pozycję. Wstępne zlecenie stop powinno być ustawione kilka punktów powyżej poziomu oporu wyznaczanego przez formację, czyli w tym wypadku – kilka punktów powyżej 2782-2783.
Przykład formacji tweezers bottom przyniosły nam na kontrakcie ostatnie sesje:
Tweezers bottom na FW20, utworzony 20 i 21 sierpnia 2008
W tym przypadku formacja zwiastowała wzrostowe odreagowanie (które potencjalnie wciąż trwa). Poziomem na ustawienie zlecenia stop są oczywiście okolice kilku punktów poniżej wyznaczonego przez formację wsparcia na poziomie 2537.
Jak to często powtarza w swoich książkach Steve Nison, formacje świecowe nie muszą wyglądać idealnie jak książkowe pierwowzory - najistotniejsza jest wymowa danej formacji, czyli stojąca za nią psychologia tłumu. Formacje tweezers top i tweezers bottom nie muszą być utworzone poprzez dwie świece leżące bezpośrednio obok siebie – „szczypce” naszej pensety mogą być oddzielone kilkoma świecami. Poziomy cenowe również nie muszą być idealnie równe – różnica 1-3pkt. nie neguje formacji. Formacja może być również utworzona przez więcej niż dwie świece. Na poniższym rysunku przedstawiłem dwa adekwatne do tego przykłady. W obu przypadkach krańce świec kończą się na poziomach różnych o 3pkt., świece tworzące formacje są przedzielone kilkoma innymi świecami, zaś prezentowana formacja tweezers bottom jest utworzona z trzech, a nie dwóch świec.
Tweezers top na FW20, utworzony 1 i 7 kwietnia 2008 oraz Tweezers bottom na FW20, utworzony 14, 23 i 24 kwietnia 2008
Analizując dzienny wykres FW20, można znaleźć jeszcze sporo formacji tweezers. Kolejne przykłady, dla których już nie zamieszczam wykresów, to tweezers bottom utworzone 18 i 19 grudnia 2007, po których nastąpił ponad 200-punktowy ruch do góry, zatrzymany przez spadającą gwiazdę uformowaną 27 grudnia 2007, czy też tweezers top uformowane przez świece z 20 i 24 lipca 2007, zapoczątkowujące dynamiczny 600-punktowy ruch spadkowy.
Mam nadzieję, iż przedstawiona w niniejszym artykule wiedza okaże się przydatna w przyszłości i pomoże w osiąganiu wymiernych korzyści finansowych – czego wszystkim życzę.
Pozdrawiam serdecznie,
Paweł Wańtowski
Tweezers top na FW20, 31 lipca i 6 sierpnia 2008
Jak widać, po uformowaniu się formacji tweezers top na szczycie trwającego kilkanaście sesji ruchu wzrostowego zapowiedziało zdecydowany odwrót w dół. Rozpoznanie takiej formacji na wykresie pozwala zająć zyskowną krótką pozycję. Wstępne zlecenie stop powinno być ustawione kilka punktów powyżej poziomu oporu wyznaczanego przez formację, czyli w tym wypadku – kilka punktów powyżej 2782-2783.
Przykład formacji tweezers bottom przyniosły nam na kontrakcie ostatnie sesje:
Tweezers bottom na FW20, utworzony 20 i 21 sierpnia 2008
W tym przypadku formacja zwiastowała wzrostowe odreagowanie (które potencjalnie wciąż trwa). Poziomem na ustawienie zlecenia stop są oczywiście okolice kilku punktów poniżej wyznaczonego przez formację wsparcia na poziomie 2537.
Jak to często powtarza w swoich książkach Steve Nison, formacje świecowe nie muszą wyglądać idealnie jak książkowe pierwowzory - najistotniejsza jest wymowa danej formacji, czyli stojąca za nią psychologia tłumu. Formacje tweezers top i tweezers bottom nie muszą być utworzone poprzez dwie świece leżące bezpośrednio obok siebie – „szczypce” naszej pensety mogą być oddzielone kilkoma świecami. Poziomy cenowe również nie muszą być idealnie równe – różnica 1-3pkt. nie neguje formacji. Formacja może być również utworzona przez więcej niż dwie świece. Na poniższym rysunku przedstawiłem dwa adekwatne do tego przykłady. W obu przypadkach krańce świec kończą się na poziomach różnych o 3pkt., świece tworzące formacje są przedzielone kilkoma innymi świecami, zaś prezentowana formacja tweezers bottom jest utworzona z trzech, a nie dwóch świec.
Tweezers top na FW20, utworzony 1 i 7 kwietnia 2008 oraz Tweezers bottom na FW20, utworzony 14, 23 i 24 kwietnia 2008
Analizując dzienny wykres FW20, można znaleźć jeszcze sporo formacji tweezers. Kolejne przykłady, dla których już nie zamieszczam wykresów, to tweezers bottom utworzone 18 i 19 grudnia 2007, po których nastąpił ponad 200-punktowy ruch do góry, zatrzymany przez spadającą gwiazdę uformowaną 27 grudnia 2007, czy też tweezers top uformowane przez świece z 20 i 24 lipca 2007, zapoczątkowujące dynamiczny 600-punktowy ruch spadkowy.
Mam nadzieję, iż przedstawiona w niniejszym artykule wiedza okaże się przydatna w przyszłości i pomoże w osiąganiu wymiernych korzyści finansowych – czego wszystkim życzę.
Pozdrawiam serdecznie,
Paweł Wańtowski