Wykorzystanie statystyki w inwestowaniu w kontrakty futures na WIG20

Po kilku latach inwestowania i obserwowania rynków finansowych wiem już, że niczego nie można być w inwestowaniu pewnym. Często się zdarza, że zwłaszcza początkujący inwestorzy mający małe doświadczenie na giełdzie myślą, że ci bardziej doświadczeni i odnoszący sukcesy nigdy się nie mylą. Strata jest jednak wliczona w grę zwaną inwestowaniem i ten kto nie może tego zaakceptować niech lepiej szybko się wycofa z tego biznesu. W inwestowaniu chodzi tak naprawdę o to, żeby suma zysków z udanych transakcji przewyższała straty z nieudanych. Jest takie stare powiedzenie które bardzo tutaj pasuje, że "nie myli się tylko ten co nic nie robi". Nie szukaj okazji do kupna w idealnym dołku i sprzedaży idealnie na szczycie. To niemożliwe, a jeżeli czasem się zdarza, jest to dziełem przypadku. Inwestowanie nie polega na tym, żeby zawsze mieć rację, a na skutecznym zarabianiu pieniędzy! Skuteczne inwestowanie opiera się na wyszukiwaniu najbardziej prawdopodobnych scenariuszy i inwestowaniu w zgodzie z nimi. Jeżeli rynek natomiast realizuje coś innego od naszych założeń należy się wycofać, zaakceptować stratę i czekać na kolejną bardzo prawdopodobną okazję inwestycyjną. Jest to chyba najważniejsza zasada determinująca sukces lub porażkę na rynku kontraktów terminowych, ale nie tylko. Inwestowanie na kontraktach terminowych żartobliwie nazywam zabawą w wyliczanie prawdopodobieństwa. Właśnie określaniu wielkości prawdopodobieństwa realizacji danego scenariusza służy cała analiza techniczna wraz ze swoimi falami, zniesieniami, wskaźnikami, średnimi itd. Jeżeli dodamy do tego wszystkiego jeszcze jedno narzędzie w postaci historycznych statystyk zachowania się rynku w danych godzinach, dniach tygodnia itd. to otrzymamy metodę pozwalającą na lokalizowanie z wielkim prawdopodobieństwem zyskownych transakcji. Konsekwentne trzymanie się takiego systemu może pozwolić z czasem na zarobienie dużej ilości pieniędzy. Na tym właśnie polega trading i tylko takie podejście może pozwolić na długoterminowe zyski! W tym artykule chciałbym zaprezentować kilka ciekawych wniosków, które nasunęły mi się po przeczytaniu raportu Statystyczne podsumowanie kontraktu terminowego FW20 autorstwa Dominika Toczyka (Dominik) i Jerzego Linki (Tama). Chciałbym również przedstawić jak wielką wartość niesie ta publikacja dla każdego inwestora zainteresowanego rynkiem kontraktów terminowych. Naprawdę wystarczy ją dokładnie przeanalizować i zacząć stosować wiedzę w nim zawartą. Przejdźmy więc do konkretów. Zacznijmy od analizy historycznych wyników notowań dziennych w ostatnich 10 latach na kontraktach terminowych poszeregowanych według dni tygodnia. FW20 10-01-1998 do 13-05-2008 % ilość dni wzrostowych ze względu na dni tygodnia liczone od otwarcia do zamknięcia Już na pierwszy rzut oka na powyższym histogramie widać, że dwa dni – wtorek i czwartek wykazują podejrzanie niską procentową ilość dni wzrostowych od początku do końca sesji. Wydawałoby się, że przy takiej próbie prawdopodobieństwo wzrostu dla każdego dnia tygodnia powinny kształtować się blisko 50%, a jednak tak nie jest. Prawdopodobieństwo wzrostu we wtorek wynosi 46,65%, a w czwartek jedynie 45,81%. Są to naprawdę bardzo interesujące informacje. Ciekawie prezentuje się takie samo zestawienie jeżeli wykonamy je tylko dla sesji w trendzie wzrostowym. Definiując trend wzrostowy jako rosnąca średnią 45 dniową. FW20 10-01-1998 do 13-05-2008 % ilość dni wzrostowych ze względu na dni tygodnia liczone od otwarcia do zamknięcia w trendzie wz W takim zestawieniu zdecydowanie ponad 50% prawdopodobieństwo wzrostu wykazują sesje w poniedziałek, czwartek oraz piątek. Mimo ogólnie wzrostowej tendencji na rynku wciąż tylko 46% prawdopodobieństwo wzrostu wykazują sesje odbywające się we wtorek oraz 48% w środę. Sprawdźmy teraz jak będzie wyglądać zestawienie jeżeli przeprowadzimy analizę dla trendu spadkowego. Zdefiniowanego jako opadająca średnia 45 dniowa. FW20 10-01-1998 do 13-05-2008 % ilość dni wzrostowych ze względu na dni tygodnia liczone od otwarcia do zamknięcia w trendzie sp Oczywiście w tym wypadku statystyki się różnią od poprzednich dwóch. W trakcie tak zdefiniowanego trendu najmniejsze prawdopodobieństwo na wzrosty dają sesje odbywające się odpowiednio w czwartki ( jedynie 39,33%) , poniedziałki ( 40,5%) oraz wtorki ( 44%). A więc na podstawie danych zaprezentowanych do tej pory jesteśmy w stanie wyciągnąć już pewne wstępne wnioski:

1. W trakcie średnioterminowego trendu wzrostowego największe prawdopodobieństwo na wzrosty od otwarcia do zamknięcia sesji na kontrakcie przynosi sesja z poniedziałku oraz sesje z końca tygodnia czyli czwartkowa oraz piątkowa.
2. W trakcie średnioterminowego trendu spadkowego natomiast najmniejsze prawdopodobieństwo na wzrosty dają sesje odbywające się na początku tygodnia poniedziałkowa i wtorkowa oraz czwartkowa.
3. Zdecydowanie najlepszym dniem do zajmowania pozycji długich pod względem statystycznym są sesje odbywające się w piątek. Niezależnie od tego jaki jest trend taka strategia daje większe prawdopodobieństwo na wzrosty niż 50%.
4. Zdecydowanie najlepszym dniem natomiast do zajmowania krótkich pozycji są sesje odbywające się we wtorek. Niezależnie od trendu taka strategia daje prawdopodobieństwo na sukces dużo wyższe niż 50%.

Przyjrzyjmy się teraz jak zachowywał się rynek w ostatnich 3 miesiącach. FW20 15-02-2008 do 16-05-2008 % ilość dni wzrostowych ze względu na dni tygodnia liczone od otwarcia do zamknięcia Warto zwrócić uwagę, że w ostatnich trzech miesiącach potwierdziła się reguła, która miała miejsce w wypadku wszystkich historycznych danych. Ewidentnie najmniejsze prawdopodobieństwo na wzrosty od otwarcia do zamknięcia dają sesje odbywające się we wtorki i czwartki. Dzięki temu wiemy już, że w długim okresie właśnie w tych dniach jest większe prawdopodobieństwo sukcesu, w wypadku gry na pozycji krótkiej. Aby dopełnić krótkoterminowego obrazu warto jeszcze zerknąć na kolejny wykres z raportu dotyczący godzinowego rozkładu prawdopodobieństw wzrostu. FW20 15-02-2008 do 16-05-2008 % ilość godzi wzrostowych w ostatnich 1,2 i 3 miesiącach W analizie godzinowej ostatnich trzech miesięcy zdecydowanie w oczy rzucają się dwie godziny:

1. 12 – kiedy to prawdopodobieństwo wzrostów nie przekracza 40%,
2. 16 – kiedy to prawdopodobieństwo wzrostów jest najwyższe (powyżej 50%).

Oczywiście tą druga zależność można bardzo łatwo wytłumaczyć. Powszechnie wiadome jest, że pod koniec sesji często dochodzi do korygowania kursów na fixingach za sprawą rozpoczęcia się notowań za oceanem. Raport Dominika i Tamy niesie ze sobą jeszcze jedną wielką wartość, a mianowicie dokładnie precyzuje na jakie średnie ryzyko straty (lub zysku) narażamy się pozostawiając swoją pozycję kontraktową na noc. Średnia historyczna wielkość luki w dół na otwarciu sesji podzielone na odpowiednie dni tygodnia Średnia historyczna wielkość luki w górę na otwarciu sesji uwzględniona w odpowiednich dniach tygodnia Z powyższych dwóch wykresów na wstępie można wyciągnąć pierwszy ważny wniosek:

1. Średnia wielkość luki na otwarciu sesji jest zdecydowanie większa w wypadku ruchu w dół niż górę. Oznacza to, że pozostawanie na noc z pozycją długą w ogólnym rozrachunku niesie za sobą zdecydowanie większe ryzyko straty na otwarciu następnej sesji niż w wypadku pozycji krótkiej.
2. Największe ryzyko niesie za sobą utrzymywanie pozycji przez weekend. Z danych ewidentnie widać, że największa średnia luka spadkowa ma miejsce w poniedziałki. Podobnie jest w wypadku luki wzrostowej gdzie poniedziałkowa jest drugą co do wielkości wartością.
3. Zdecydowanie najmniejsze ryzyko jeśli chodzi o pozostawianie pozycji na noc niosą ze sobą sesje wypadające w poniedziałek i czwartek.

Podsumujmy teraz jak wartościowe dane dał nam raport na temat FW20:

1. Wyznaczył najlepsze dni do potencjalnych pozycji krótkich oraz długich.
2. Konkretnie określił, które godziny dają największe prawdopodobieństwo spadków i wzrostów.
3. Dokładnie określił średnią wartość ryzyka jaką niesie ze sobą przetrzymywanie pozycji.

Na zakończenie chciałbym zaprezentować praktyczne wykorzystanie wiedzy zawartej w tym raporcie, prezentując prostą technikę do gry day tradingowej na podstawie wykorzystania realnej przewagi na rynku, jaką jest znajomość danych zawartych w raporcie.

Strategia gry wykorzystująca największe prawdopodobieństwo spadków o godzinie 12

Założenia:

• Interesują nas tylko pozycje krótkie na kontraktach terminowych na WIG20.
• Strategia jest do wykorzystania w Day Tradingu, a więc utrzymujemy pozycję nie więcej niż przez 1 godzinę w trakcie sesji.
• Za sprawą zwiększonego prawdopodobieństwa spadków w trakcie godziny 12 podczas trwania sesji interesuje nas otwieranie pozycji krótkiej na początku i zamykanie na końcu tej godziny.
• Otwieramy pozycję krótką tylko i wyłącznie gdy średnia 1 dniowa jest skierowana w dół oraz 5 dniowa jest również skierowana w dół lub porusza się płasko.

Przyjrzyjmy się jakie efekty prezentowana strategia przyniosłaby na przestrzeni ostatniego miesiąca. FW20M8: maj-czerwiec 2008, wykres dzienny Na przestrzeni ostatniego miesiąca prezentowana strategia wygenerowała 9 transakcji, które zaznaczyłem czerwonymi okręgami i ponumerowałem. Są to oczywiście tylko pozycje krótkie otwierane na początku godziny 12 i zamykane na początku godziny 13 tej.

Wyniki strategi

Poniżej prezentuję zyski i straty z 9 transakcji na danych z ostatniego miesiąca.

Nr	Data	Zysk	Zysk po uwzględnieniu prowizji
1	19-05-2008	0 pkt.	- 1,5 pkt.
2	20-05-2008	-4 pkt.	- 5,5 pkt.
3	21-05-2008	+25 pkt.	+ 23,5 pkt.
4	23-05-2008	-3 pkt.	- 4,5 pkt.
5	29-05-2008	+3 pkt.	+1,5 pkt.
6	30-05-2008	+ 8 pkt.	+ 6,5 pkt.
7	02-06-2008	+ 6 pkt.	+4,5 pkt.
8	04-06-2008	+ 5 pkt.	+3,5 pkt.
9	05-06-2008	+ 12 pkt.	+11,5 pkt.
Suma:		52 pkt.	39,5 pkt.

Zwracam uwagę jakie silne podstawy teoretyczne ma prezentowana strategia:

• Gramy w zgodzie z kierunkiem trendu krótkoterminowego (średnia 1 dniowa).
• Gramy w zgodzie z kierunkiem trendu średnioterminowego (średnia 5 dniowa).
• Dodatkowo do zajmowania krótkich pozycji wykorzystujemy godzinę 12, w której statystycznie rynek najczęściej spada.

Trzeba było by sprawdzić ten system na większej liczbie danych, ale na moje oko prezentowana prosta strategia jest w stanie konsekwentnie w długim terminie przynieść dobre efekty. Zysk wielkości 39,5 pkt w miesiąc grając jedynie 9 godzin i nie wystawiając się na większe ryzyko ponieważ zawieramy tylko transakcje day trade to moim zdaniem dobra stopa zwrotu. Na podstawie danych z Raportu Dominika i Tamy można przygotować dużo więcej takich interesujących i przede wszystkim dających realną przewagę na rynku strategii. Dlatego zachęcam do powrotu do lektury raportu i czerpania z niego garściami! Pozdrawiam i życzę dużych zysków, Paweł Biedrzycki